---

4

BRIAN ARTHUR MORRIS Appellant

en

DIE STAAT Respondent

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA

(APPÉLAFDELING)

In die saak tussen:

BRIAN ARTHUR MORRIS Appellant

en

DIE STAAT Respondent

Coram: VILJOEN, HOEXTER, ARR et BOSHOFF, Wn AR

Verhoorr 23 Maart 1987

Selewer: 31 Maart

UITSPRAAK

BOSHOFF, Wn AR:

Die appellant, 'n polisie-reservis, is in

'n streekhof skuldig bevind dat hy op 26 Februarie 1983

in /2

-2-

Port Elizabeth vir Elmarie Immelman, hierna genoem die

klaagster, verkrag het. Sedert die pleeg van hierdie

misdaad, naamlik op 8 Desember 1983 is hy skuldig bevind

in 'n ander hof aan 'n poging om te verkxag en aan die mis-

daad van besit van pornografiese materiaal. Ten opsigte

van die poging is hy gevonnis tot R500 of 5 maande ge-

vangenisstraf en ook 15 maande gevangenisstraf wat voor-

waardelik opgeskort is. Ten opsigte van die besit van

pornografiese materiaal is hy gevonnis tot R200 of 2

maande gevangenisstraf. Met die oplegging van straf

in die verkragtingsaak het die streeklanddros, in navolg-

ing van die gesag van R v Zonele and Others 1959(3) SA

319 (A), die laasgenoemde veroordelings in aanmerking-

geneem /3

3

geneem en die appellant gevonnis tot 5 jaar gevangenisstraf

Die appellant het sonder welslae teen beide sy

skuldigbevinding en die straf wat opgelê is, geappelleer

na die Oos-Kaapse Afdeling. Hy kom nou met toestemming

in hoër beroep na hierdie hof.

Mnr Kilian namens die appellant gee toe dat die

verhoorhof 'n volledige en goed gemotiveerde uitspraak

in die saak gegee het,bewus was van die tersaaklike regs-

beginsels en dit korrek toegepas het. Hy gee verder

toe dat hy nie kan aanvoer dat die verhoorhof homself

enigsins wanvoorgelig het of misgetas het nie.Sy betoog

kom in hoofsaak daarop neer dar die appellant se getuienis

redelik /4

4

redelik moontlik waar is en dat die verhoorhof nie geregverdig

was om, met die opweging van die klaagster se getuienis

teen die appellant se getuienis, te bevind dat klaagster

se getuienis van groter intrinsieke waarde is nie. Sy

aanval teen die skuldigbevinding kom daarop neer dat die

klaagster se getuienis nie betroubaar is nie en dat die

appellant se getuienis onder die omstandighede redelik

moontlik waar is. Sy aanval teen die straf is slegs dat dit

buitensporig swaar is

Die staat se saak kom in breë trekke op die

volgende neer. Die klaagster, 'n negentienjarige student,

was /4(a)
-4(a)-
was op Saterdagaand, 26 Februarie 1983, saam met haar

kêrel, Johan Labuschagne 'n twee-en-twintig jarige lid van die

weermag, op 'n jooldans by die Universiteit. Sy het

by Melodi, een van die universiteitskoshuise, ingewoon

en moes voor 01h00 die Sondagoggend by die koshuis terug

wees omdat die deure van die koshuis daardie tyd gesluit

word.Ongeveer 00h15 na afloop van die dans en op pad

terug na die koshuis het Johan met sy motorkar eers by

die Hugo's padkafee, ook bekend as "Flat Rock Roadhouse

afgedraai en amper op die laaste parkeerplek teenaan die

see stilgehou om daar 'n bietjie met die klaagster te vry.

Hy het die rugleuning van die klaagster se sitplek afge—

slaan en was net besig om met haar geslagsgemeenskap te

hê /5

-5-
hê toe iemand met 'n flits teen die ruit aan die bestuurder se kant en binne in die motorkar lig en vra wie daar binne is. Die ruite was toegewasem en nie heeltemal deursigtig nie. Klaagstier het gedink dat dit kwajongens was en vir Johan gesê om gou weg te ry. Johan het dit gedoen en in die rigting van die koshuis gery. Op pad het klaagster gemerk dat 'n motorkar hulle agtervolg en Johan her toe van die pad in 'n grondpad na Kaap Receife af gedraai, die motorkar se ligte afgeskakel en stilgehou. Die motorkar wat hulle agtervolg het, het langs hulle motorkar stilgehou en twee persone in uniform het uitge-klim. Johan het ook uitgeklim. Een van hierdie per-sone wat in uniform was, en wat later geblyk het die

appellant ./6

6

áppellant te wees, het na die klaagster gekom en het by

die bestuurder se sitplek gekniel en haar naam en adres

gevra. Sy was ontsteld en het gehuil en wou dit eers nie

gee nie maar na Johan gesê het sy moet dit gee, het sy dit

wel gedoen en haar huisadres gegee. Sy het hom ook gesê

dat sy 'n inwoner in 'n koshuis is en net naweke huis toe

gaan. Hy het die besonderhede in 'n boekie geskryf

gevra wat haar ma hulle daarvan son dink as hy haar nou

dié tyd van die nag moet huis toe bring en aan hulle vertel

wat tussen haar en Johan gebeur het. Hy het 'n uniform

aangehad en klaagster was heeltemal onseker oor wat hy

met haar gaan doen en oor wat hy gemagtig was om te doen.

Omdat Johan gepraat het, het die appellant

vir /7

7

vir die ander polisie-reservis, sekere Clark, gesê om

vir Johan 'n entjie weg te neem. Hulle twee is toe na

die oorkant van die pad omtrent 9 meter van die klaagster

en appellant af weg en die polisiemotor was toe tussen

hulle en die klaagster en die appellant by Johan se motorkar.

Appellant het gesê dat hy moet toets of

daar saadselle in die klaagster is. Hy her sy hand

voor by haar broek ingesteek en haar bene van mekaar af

probeer forseer. Omdat sy haar teëgesit het, het hy

gesê dat hy 'n polisieman is en die reg het om die toets

uit te voer en dat dit die manier is hoe hulle vasstel

of daar wel saadselle is. Klaagster het gedink dit klink

bietjie belaglik en het getwyfel of so 'n tipe toets

korrek......7(a)
7(a)
korrek kon wees. Sy was egter te skaam om vir Johan of

Clark te vra of die appellant geregtig is om so 'n toets

uit te voer. Hulle was ook 'n entjie weg van haar af.

Hy het nogtans sy vinger in haar privaatdeel geforseer

aan sy vinger geruik en gesê dat daar wel saadselle is

en dat hy haar na haar ouerhuis gaan neem.Klaagster

het daarop gesê dat haar ouers nie daarvan sal hou dat

sy en Johan met die polisie daar aankom nie en hom dringend

versoek om haar eerder na die koshuis te neem want die

deure sou oor sowat 'n kwartier of tien minute toemaak

en sy sou daar betyds

kon /8
8
kon wees. Appellant was bereid om dit te doen maar

klaagster moes vir Johan sê dat appellant haar na haar

ma-hulle toe neem. Appellant het haar belowe om haar

veilig by die koshuis te besorg en gesê sy moet in die

polisiemotor klim. Appellant en Clark het eenkant gaan

staan en met mekaar gepraat en dit het later geblyk

dat appellant aan Clark opdrag gegee het om saam

mer Johan in sy motorkar na "Five Ways", sowat 16km

daarvandaan te gaan en daar vir hom te wag. Op pad na

die polisiemotor het. Johan vir klaagster gesê "iets is

nie lekker nie" sy moet liewer saam met hom in sy motorkar

na die koshuis terugkeer. Klaagster wou nie in stryd

met die polisiegesag handel nie en het in die polisie-

motor. /9

-9-

motor geklim. Johan het vir appellant gevra of hy nie

self vir die klaagster kan wegneem nie. Appellant het

vir Johan gevra om stil te bly en in kru taal gesê dat

hy klaar in die moeilikheid is.

Appellant het in die polisiemotor geklim om

weg te ry maar gesien dat Johan nie sy motorkar aan die

gang kon kry nie. Die klaagster het vir die appellant

gevra of hy nie asseblief sal ry nie aangesien die tyd

uitloop en sy laat by die koshuis sal kom. Appellant

het geantwoord dat hy eers wil sien of Johan en Clark

regkom. Johan het sy motorkar aan die gang gekry en

weggery. Dit was ongeveer 00h55 en appellant

het verder in die bos ingery in die rigting van die see.

Ongeveer /10

-10-

Ongeveer 200 treë in die bos in het hulle twee of drie

mense by 'n motorfiets teëgekom en appellant het toe

dadelik omgedraai en teruggekeer na die grondpad waar

Johan vroeër. die nag afgedraai het. Hy het in die groot-

pad ingedraai en in die rigting van die Oniversiteit

gery. Hy het by die Universiteitsgronde ingedraai en in

die rigting van die hoofgebou en die biblioteek gery.

By die pad na die sportkompleks en die koshuise het hy af-

gedraai en vir klaagster gevra wat die bosse aan hulle reg-

terkant is. Klaagster het verduidelik dat dit nie 'n ge-

bied is wat gebruik word nie en dar daar net 'n paadjie

is wat deur die Technikon-studente as 'n kortpad gebruik

word na die koshuise toe. Klaagster het die opmerking

gemaak dat dit amper een-uur is en dat hulle dit nog

kon /11

-11-

kon maak an betyds by die koshuis te wees. Appellant het

skielik uit die pad geswaai, oor die randsteen gery en ín die rigting

van die bosse beweeg. Klaagster het eers gedink dat hy kortpad

nesn om haar vinnig by die koshuis te kry of selfs dat hy miskien

iets wat verkeerd was qpgelet het en wou sien wat daar aangaan.

Daar was net 'n voetpaadjie en hy kon nie verder in die bos in nie

het stilgehou. Dit was toe angeweer 0lh05 Klaagster het

waarom hy daar stilhou nie. Appellant sê toe vir klaagster

om haar klere uit te trek of hy neem haar na haar ma-hulle toe waarop

klaagster geantwoord het dat sy dan aan haar pa sal vertel

appellant haar gedreig het. Appellant wou van haar weet

wie hulle sal glo, die polisie of vir haar. Daarna het die appel-

lant aan haar gesê om nie bekommerd te wees nie want hy sal haar

nie verwagtend maak nie en die rugleuning van die klaagster se

sitplek /12

-12-

sitplek teruggeslaan sodat sy agteroor lê en hy het bo-oar haar gaan

Hy het ondanks haar weerstand die halternek van haar eenstuk

broekpak los geforseer en haar broek afgeforseer. Sy was bewus

daarvan dat hy 'n vuurwapen by hom gehad het en was bang om te

weerstand te bied. Hy het sy broek lasgemaak en her—

haaldelik probeer om met haar gemeenskap te hê Sy

het elke keer daarin geslaag om hom met haar hande weg

te keer totdat hy uiteindelik dit tog reggekry het om

haar te penetreer. Sy het seergekry en dadelik geskree.

Hy het haar onmiddellik gelos en by die deur aan haar kant

van die motorkar uitgeklim. Klaagster weet nie of hy

saad gestort het nie. Sy het gestaan met sy hande

of meer by sy middellyf en die gedagte het by haar opgekom

dat /13

-13-

dat hy sy hande miskien by sy vuurwapen het. Sy vra hom toe wat

hy nou gaan doen en hy antwoord dat hy hom net afvee. Hy het om-

gestap na die bestuurder se kant toe en vir klaagster, wat besig

vas an haar klere op te trek, gesê om klaar aan te trek. Hy het

daarna vinnig na die koshuis gery en naby die voordeur van die

koshuis stilgehou. Dit was toe ongeveer 01h30 en. teen daardie

tyd was die deure van die koshuis al lankal toegesluit. Klaagster

het aan appellant vertel dat sy 'n boete sal moet betaal omdat sy laat

is. Sy wou die primaria van die koshuis bel an haar te vra om

die voordeur vir haar oop te sluit maar het nie enige geld by haar

gehad nie. Sy het gevolglik vir die appellant gevra of hy nie vir

haar 10c vir die telefoon her nie. Toe hy sê hy het

nie 10c nie het die klaagster hom vir 20c gevra. Dit

het /14

-14-

het hy ook nie gehad nie. Hy het haar gevra of sy sal

regkom. Klaagster het gesê ja en dadelik uit die motor-

kar geklim en weggehardloop, Die appellant het ook

dadelik weggery. Die voordeur was gesluit en klaagster

het na die agterkant van die koshuis gehardloop waar haar

kamervenster is en na haar kamermaat geroep. Haar kamer-

maat was daardie tyd in die badkamer en haar vriendin

Sona du Plessis wat die kamer net langsaan die klaagster

het, het haar hoor roep en na die venster gekom en haar

gevra wat sy daar soek. Sona het na die voordeur gekom

en klaagster het verduidelik dat die polisie

haar van Jonan weggeneem het en gevra dat sy die voordeur—

sleutel moet kry en haar inlaat. Erica van Tonder het

toe ../15

-15-

toe opgedaag met 'n sleutel en die voordeur vir klaagster

oopgesluit.

Op daardie stadium was die klaagster verskrik

en het gehuil.Volgens haar het sy nie geweet wat

met haar gaan gebeur nie. Haar vriendinne wou almal

tegelyk weet wat met haar gebeur het. Klaagster het

op die toonbank voor in die koshuis gaan sit en toe

was sy nie in staat om enigiets aan bulle te vertel nie-

Sy het nie geweet waar om te begin en wat om te sê nie

Phana Prinsloo, die primaria en Erica is na klaagster se

kamer toe en die klaagster en Sona het die trappe opgeloop

Hulle is saam na klaagster se kamer. Klaagster se

kamermaat Salomé du Preez was toe ook alreeds in die kamer

Klaagster /16

-16-

Klaagster het kortliks aan hulle vertel wat gebeur het

en gesê dat 'n mens kan sê dat die polisieman haar verkrag

het. Haar vriendinne het vir haar 'n kalmeerpilletjie

gegee en sy het haar slaapklere geneem en in die kleed-

kamer gaan uittrek. Haar vriendinne het by haar gebly,

totdat sy in die bed was.

Klaagster het geslaap tot ongeveer l0h00 en

haar vriendinne het vir haar kos in die kamer gebring.

Klaagster het nie geweet na wie sy moet gaan nie en of sy

die aangeleentheid moet gaan rapporteer nie. Sy was

bang om na die polisie te gaan en ook bang dat daar 'n

hofsaak sal wees as sy die aangeleentheid rapporteer

Sy was ook nie seker of die heie aangeleentheid verby

was /17

-17-

was nie omdat die appellant haar besonderhede in sy boekie

afgeneem het en sy nie geweet het of hy dit aan iemand

sal moet wys nie. Sy het die aangeleentheid aan haar

ouers gerapporteer en die middag het sy die saak by die

polisie gerapporteer.Speurder adjudant-offisier Schoeman en

haar ouers is die aand saam met haar na die distriksge-

neesheer waar sy om 21h20 deur hom ondersoek is.

Die distriksgeneesheer het geen beserings aan die klaagster gevind nie. Hy het skedesmere geneem waarop spermatozoa gevind is. Die klaagster het al op twee vorige geleenthede geslagsgemeenskap met Johan gehad en volgens beide haar en Johan het Johan die laaste

keer toe die appellant op hulle afgekom het soos vorige

kere weer 'n kondoom

aangehad /18

-18-

aangehad.Volgens Johan het hy nie ge-ejakuleer nie en

was die kondoom nog leeg en heel toe hy dit dis aand

na die gebeure in sy kamer afgehaal het.

Sona, 'n vierdejaarstudent het ook getuig ea vir

die klaagster in hoofsaak gestaaf.Sy was in 'n beter

posisie as die klaagster om die klaagster se geestestoe—

stand te beskryf.Volgens haar was die klaagster heeltemal

histreries toe sy haar by die voordeur kry. Sy het ge—

huil en het baie deurmekaar gepraat. Sy het gesê dat 'n

polisieman haar aangerand het. Toe hulle met die trappe

oploop het sy vir klaagster gevra wat presies gebeur

het waarop sy geantwoord het "jy kan maar sê hy het my

'gerape'". In die kamer het sy vreeslik gehuil en kon

sy /19

-19-

sy haar vriendinne nie vertel wat gebeur het nie. Sy

het net die heeltyd gesê dat die polisieman haar aange-

rand het en dat as 'n mens nie die gereg kan vertrou nie

wie kan jy vertrou. Sy het ook gedurig herhaal dat sy

bang was en bewus was dat hy 'n rewolwer aan sy sy gehad

het en dat hy die heeltyd aan die rewolwer gevat het

Hulle het vir die klaagster 'n kalmeerpilletjie gegee om

te drink soaat sy tot bedaring kon kom,

Die volgende oggend het die klaagster vir Sona-hulle rain of meer vertel wat gebeur het. Sy het skynbaar in breë trekke vertel wat sy in die verhoorhof getuig het en ook spesifiek gemeld dat die appellant haar in die bosse geneem het en verkrag het. Sy het toe weer

begin /20

-20-

begin huil.

Johan het ook getuig en hy staaf die klaagster

ten opsigte van die tersaaklike gebeure terwyl hulle twee

nog bymekaar was totdat die appellant die klaagster. in

die polisiemotor laat klim het. Belangrike punte in

sy getuienis is die volgende. Toe die appellant by

hora en die klaagster stilgehou het en hy uit sy motorkar

geklim het, het die appellant vir Johan gedreig om hom

toe te sluit omdat hy vir 'n polisievoertuig weggejaag

het. Clark het vir Johan van sy motorkar af weggeneem

na 'n plek oorkant die pad en skuins agter die polisie-

motorkar en aan hom gesê dat die appellant met die

klaagster wil praat. Hy het geen besonderhede van

Johan /21
-21-

Johan geneem nie en net gesê dat hy en appellant hulle

plig doen en dat alles van die appellant gaan afhang

wat hulle gaan doen. Appellant is al langer in die

diens as hy en hy is dus in beheer en gee die nodige be-

vele. Johan kon nie hoor of sien wat tussen die appellant

en klaagster in sy motorkar gebeur nie. Toe die klaagster

uit Johan se motorkar klim het die appellant vir Clark

eenkant toe geroep en met hom gepraat. Klaagster het

in die polisiemotor geklim. Johan het haar gevra om

saam met hom te ry en sy het geantwoord dat die appellant

gesê het dat sy saam met hom moet ry en dat Clark saam

met Johan moet ry. Daarna is Johan en Clark

op /22

-22-

op 'n opdrag van appellant met Johan se motorkar na

Five Ways waar hulle vir die appellant moes gaan wag het

Johan en Clark het ongeveer dertig of veertig minute

vir die appellant daar gewag. Appellant het naderhand

daar opgedaag en vir Johan gesê dat hy vir die klaagster

by die koshuis afgelaai het en dat hy moet sorg dat

soiets nie weer gebeur nie. Appellant het vir Clark

opgelaai en weggery.

Speurder adjudant-offisier Schoeman het beslag

gelê op appellant se sakboekie en geen inskrywings gekry

wat enige betrekking op hierdie besondere voorval kon gehad het nie. Heelagter op die laaste bladsy van die sakboekie is die klaagster se naam, haar huisadres, haar

ouderdom /23

-23-

ouderdom, haar geboortedatum en die telefoonnommer van

haar ouerhuis. Daar onder is 'n streep getrek en dan

verskyn daar "Melodie K2". Dit. is die klaagster se

koshuis se naam en woonstelnommer in die universiteits-

koshuis.

Volgens die speurder adjudant-offisier word

dit ingevolge staande instruksies van 'n polisieman ver-

wag om min of meer in kronologiese volgorde aantekeninge

in sy sakboekie te maak van sy bewegings en die ondersoeke

wat hy doen terwyl hy aan diens is.

In Clark se sakboekie is daar ook geen in

skrywings wat enigsins op hierdie saak betrekking kon hê

nie /24

-24-

nie.

Die appellant baseer sy verdediging slegs op

sy relaas van die gebeure vroeg op die Sondagoggend.

Die Sondagaand het hy weer op diens gegaan en toe hy by

die radiobeheerkantoor aankom het luitenant Ferreira

hosa in sy kantoor ingeroep en meegedeel dat daar 'n klag

van verkragting teen hom gelê is en die naam van 'n mej

genoem. Volgens die appellant was hy ietwat

dronkgeslaan hieroor en kon nie dink wie dit kon wees nie.

Daarna het die gebeure van die vorige nag tot hom deurge-

dring en hy het toe na die inskrywing op die agterblad

van sy sakboekie gekyk en die naam Immelman daar gesien.

In sy hoofgetuienis het hy die posisie ietwat anders

gestel /25

-25-

gestel. Hy het toe gesê dat toe die naam Immelman

genoem is, hy na sy sakboekie verwys het en die geval

van die vorige nag wel in vae herinnering gekom het.

Dit is moeilik om te glo dat selfs op sy eie weergawe

van die gebeure die nag hy so gou kon vergeet het wie

mej Immelman was as sy getuienis in gedagte gehou word dat

hy nog nie voorheen met 'n soortgelyke geval te doen gehad

het nie

In vele opsigte stem sy getuienis ooreen met

die van die klaagster en Johan behalwe dat hy ontken

dat hy die "vingertoets" op die klaagster uitgevoer

het en dat hy haar verkrag het of met haar geslagsgemeen-

skap gehad het. Sy getuienis kom kortliks op die volgende

neer /26

-26-

neer. Hy en Clark was saam op patrolliediens. By

die Flatrock padkafee het hulle twee motorkarre opgemerk

wat nie ver van mekaar af geparkeer was nie. Hulle het

besluit om die twee motorkarre na te gaan om seker te

maak of hulle nie gesteelde motorkarre was nie. Dit is

eintlik 'n klein-parkeergebied in die bos weg van die

stadsligte af. Appellant het na die een motorkar gegaan

wat later die een van Johan blyk te gewees het en met sy

flits in die motorkar ingelig.Hy kon sien dat 'n man

op 'n vrou lê en dat die vrou se bene voor op die instrumen-

tebord van die motorkar rus. Hy het toe teen die ruit

geklop en gevra dat die ruit. van die motorkar oopgemaak

word. Hy wou met die insittendes praat om vas te stel

of /27

-27-

of daar nie 'n oortreding van die ontugwet gepleeg word

nie.Die man, d w s Johan, het toe terug beweeg na die

bestuurder se sitplek toe, die motorkar aangeskakel, die

kopligte aangeskakel en teen 'n taamlike hoë spoed weggery.

Appellant was baie agterdogtig omtrent die motorkar en

het hom dadelik agterna gesit met die polisiemotorkar.

Hy het gesien dat die motorkar by die Kaap Receife-pad

indraai waar daar dik bosse is en appellant het die motor-

kar feitlik tot 'n stilstand gedwing waar die pad doodloop

deur skuins voor die motorkar in te beweeg en stil te

hou. Alhoewel die appellant gesê het dat Johan die kop-

ligte aangesit het voordat hy by die padkafee weggery het

beweer hy op hierdie stadium van sy getuienis dat Johan

die /28

-28-

die kopligte aangesit het kort voordat appellant hom

tot stilstand gedwing het. Volgens appellant het hy en

Clark uit die polisiemotor geklim en na Johan se motorkar

geloop. Johan het uit sy motorkar geklim en was nakend

en besig om sy broek aan te trek. Appellant het met sy

flits in die motorkar gelig en die klaagster gesien sit.

Sy het haar hande voor haar gesig gehad en was nakend en

het net 'n buustelyfie aangehad. Hy het vir beide Johan

en klaagster gesê om aan te trek wat hulle toe gedoen het

Toe hy met hulle praat het klaagster begin huil en gesnik.

Volgens Johan en die klaagster het Johan nie sy

broek uitgetrek toe hulle geslagsgemeenskap gehad het nie

en was sy hemp slegs voor oopgeknoop. Die klaagster

het /29

-29-
het 'n eenstuk-broekpak aangehad wat sy uitgetrek het. Toe hulle wegry by die padkafee het Johan sy broek voor toegemaak en alleen sy hemp was voor op toe hy op die Kaap Receife-pad uit sy motorkar geklim het. Die klaagster het haar broekpak dadelik aangetrek en dit was tot by haar middellyf toe hulle stilhou. Sy het toe die baadjie van 'n sweetpak oor haar skouers gehad. Dit is uiters onwaarskynlik dat hulle nie sou probeer hetom so gou as moontlik aan te trek nie toe hulle weggery het en veral toe hulle bewus geword het dat hulle agtervolg word. Trouens hulle was toe ook op pad terug na die koshuis indien hulle sou aangehou ry het en nie in die Kaap Receifepad ingedraai het nie. Dit is gevolglik moeilik

om /30

-30-

om te glo dat beide van hulle kaal was en veral dat Johan

kaal uit sy motorkar geklim het om met die twee polisie-

manne te praat.

Volgens appellant wou die klaagster nie haar

naam verstrek nie en het al harder begin huil toe hy

haar daarna gevra het.Johan het met hulle daar ingemeng

wat veroorsaak het dat dinge al erger word.Appellant

het gevolglik vir dark gevra om vir Johan daar weg te

neem want appellant wou inligting van die klaagster

gehad het. Op daardie stadium het appellant gesien dat

beide die klaagster en Johan blank was en vir 'n onverklaarba-

re rede wou hy juis inligting van die klaagster hê.

Geen poging is aangewend om enige inligting van Johan

te /31

-31-

te verkry nie. Sy naam is selfs nie eers gevra nie.

Volgens appellant het. hy alleen haar naam en adres gevra.

Die persoon wat so gehuil het en nie vir hom haar naam

in die eerste instansie wou gee nie het toe ewe skielik

betreklik mededeelsaam geword en aan hom vertel dat dit

die eerste keer is dat soiets met haar gebeur en dat

haar ouers heeltemal teen haar verhouding met Johan was,

dat beide sy en Johan studente aan die Universitiet van

Port Elizabeth is en ook dat Johan haar feitlik gedwing

het om met hom geslagsgemeenskap te hê en dat sy verder

niks met hom te doen wil hê nie. Appellant wou van

haar weet of sy 'n klag teen Johan wou. lê maar sy wou nie

Sy het hom ook vertel dat haar vader 'n professor by die

universiteit /32

32-

universiteit is en hy het haar gevra waarvoor sy studeer

Hy kan nie onthou of sy gesê het.dat sy vir 'n graad of

'n diploma studeer nie. Sy het hom wel vertel dat sy in

haar tweede jaar is. Hy het haar op 'n vaderlike manier

gevra wat die gevolge sal wees wat haar studies betref

as sy sou swanger raak. Sy het geantwoord dat haar

ouers haar sou verstoot en dat dit klaarpraat met haar

studies sou wees. Tydens hierdie gesprek het hy langs

die motorkar aan die bestuurder se kant op sy hurke gesit

met die flits in die een hand en sy sakboekie in die ander

hand. Hy het die besonderhede op die agterblad van sy

sakboekie geskryf ingeval sy 'n klag wou lê. Dit blyk

duidelik uit sy getuienis dat ny nie van plan was om enige

klag /33

-33-

klag teen haar te lê nie en dat sy ook nie enige klag

wou lê nie. Onder kruisverhoor het hy gesê dat hy haar

besonderhede geneem het indien iemand anders 'n klag teen

haar en Johan wou lê. Dit is net onverklaarbaar waarom

hy haar naam, adres en telefoonnommer geneem het en agter

in sy sakboekie geskryf het. Dit was duidelik nie

prosedure wat hy gevolg het in verband met enige klag

nie. Bowendien as sy 'n klag sou wou gelê het, sou

mens verwag het dat hy Johan (die moontlike aangeklaagde)

se besonderhede sou geneem het wat hy nie gedoen het

nie. Bowendien sê die appellant dat volgens die posisie

waarin hy die klaagster en Johan by die padkafee gevind

het, is dit onwaarskynlik dat Johan haar enigsins gedwing

het /34

-35-

hy oor die voorste sitplek gelê om die toets te doen

Volgens appellant het klaagster vir hom en Clark gevra om haar huis toe te neem omdat sy nie verder met. Johan iets te doen wou hê nie en sy nie wou hê dat haar ouers haar in die teenwoordigheid van Johan sien nie. Johan wou saam na haar ouers se huis gaan en op haar ver-soek het appellant vir Clark gesê om hom weg te hou van Louis Botha-laan waar haar ouers se tuiste is. Inderdaad

kon Johan nie geweet het wat klaagster en appellant

sou gesels het nie en al wat hy kon geweet het is dat sy terug na die koshuis geneem moes word. Johan wou haar self koshuis toe neem en volgens beide klaagster en Johan wou hy dit gedoen het en appellant het hom afgejak.

Dit /36

-34-

het. Die appellant kon dit nie geglo het nie

Johan en Clark was al die tyd toe hierdie ge-

sprek plaasgevind het anderkant die polisiemotorkar en

kon nie hoor wat hulle gesels het nie. Appellant weet

ook nie wat. Johan en Clark gesels het nie. Dit is on-

verklaarbaar waarom hy die ongemaklike posisie ingeneem

het om op sy hurke buite die motorkar te sit om hierdie

gesprek met klaagster te voer. Hy kon gemaklik binne

die motorkar gesit en selfs geskryf het en dit was nie

nodig om in so 'n ongemaklike posisie in sy sakboekie

te skryf soos hy self verduidelik het nie. Hy ontken

dat hy die sogenaamde "vingertoets" uitgevoer het.

Volgens klaagster was hy in die hurkende posisie en het

/35

-36-

Dit is dus onwaar dat Johan wou saam gaan na haar ouerhuis

en dat klaagster om daardie rede nie wou hê dat hy saam

gaan nie en moes weggestuur word met Clark

Met die verleentheid waarin klaagster haar

bevind het was haar ouerhuis die laaste plek waarheen

die klaagster deur polisie geneem wou wees want dit sou

haar indiskresie met Johan aan die kaak gestel het.

Dit is dus veel meer aanneemlik dat sy vir die appellant

sou gesoebat het om haar koshuis toe te neem toe hy

met bybedoelings gedreig het om haar na haar

ouerhuis te neem. Appellant het vir Clark gesê om saam

met Johan vir ham by Five Ways te gaan wag, d w s 'n hele

ent daarvandaan af. Dit het vir appellant 'n kans gegee

om /37

-37-

om vir h lang ruk met klaagster alleen en ongesteurd

te wees. Sy verduideliking dat Clark by"S-Bend" moes

gaan wag het en dat hy per abuis Five Ways in plaas van

S-bend gesê het gaan eenvoudig net nie op nie.

Waarom sou klaagster nie wou hê dat haar ouers

sien dat sy met Johan huis toe kom nie as hulle geweet

het dat sy saam met Johan na die dans was, soos wel

die geval was. Dit sou nie lank neem om klaagster dirëk

na die koshuis of haar ouerhuis te neem nie. Waarom

moes Johan so ver weggeneem word?

Volgens appellant het hy gemeen om vir klaagster

na haar ouerhuis te neem maar langs die pad het sy vir

hom /38

-38-

hom gesê dat sy in die koshuis inwoon en dat hy haar

soontoe moes neem. Hy het dit gedoen en op haar aan-

wysing voor die Melodi koshuis afgeklim. Hy ontken

dat sy hom gesê het dat sy by die koshuis inwoon toe sy

besonderhede omtrent haarself aan hom verstrek het-

Appellant kon geen bevredigende verduideliking gee

van hoe dit gekom het dat hy die naam van haar koshuis

en haar woonstelnommer agter in sy sakboekie aangeteken

het nie. Hy sê net sy het dit gegee voór die koshuis

waar hy haar afgelaai het. Daar was geen rede vir

haar om hierdie besonderhede daar aan hom te gee nie

Die enigste aanvaarbare verduideliking is dat klaagster

die waarheid praat as sy sê sy het dit saam met die ander

besonderhede..../39

-39-

besonderhede gegee.

Volgens appellant het klaagster hom vir

lOc stuk gevra om iemand te telefoneer om die voordeur

vir haar oop te maak. Hy het nie kleingeld gehad nie

en kon haar nie help nie. Hy kon haar ook nie help

met 'n 20c stuk nie. Sy het gesê sy sal wel daarin

slaag om in te kom. Ondanks die feit dat sy laat was het

sy vir hom verduidelik wat die posisie daar was. Dit

was eienaardig genoeg nie langs die pad gedoen nie.

Sy het gesê dat na 01h00 die voordeur na elke uur oopge-

sluit word deur 'n primaria om persone wat laat kom in

te laat. Daar was 'n boete as iemand laat kom en die

boete word al groter namate so iemand aanhou om

laat /40

-40-

laat te kom. Na sy dit alles aan hom vertel

het, het hy haar gevra wat die naam van haar koshuis is

Sy het net gesê Melodie K2. Hy het nie geweet wat die

K2 voor staan nie. Terwyl hy hierdie inligting in sy

sakboekie geskryf het, het sy oor na hom geleun en hom

'n piksoentjie op sy wang gegee. Sy het hom ook bedank.

dat hy haar gehelp het en die hele affêre weggehou het

van haar ouers deur hulle nie daarvan te vertel nie.

Hy het haar toe met sy plathand 'n klappie op die knie

gegee en gesê dat. sy haar nie moet bekommer nie, en dat

"sy moet mooi loop en nie weer sulke 'stupid' dinge doen

nie". Klaagster is toe uit die motorkar uit en appellant

is toe daar weg. Nadat hy ander pligte nagekom her, het

hy /41

-41-

hy vir. Clark by Johan by Five Ways gaan oplaai. Die

dinge wat sy hom sou vertel het van wat gebeur as iemand

laat kom strook nie met die feite nie. Waarom sy sou

tyd mors om hom hierdie leuens te vertel is onbegryplik.

By die verhoorhof het die advokaat van die appel-

lant toegegee dat Sona basies 'n eerlike getuie was.

Volgens haar was die klaagster histeries, sy het gehuil

en deurmekaar gepraat toe sy haar by die voordeur van

die koshuis gesien het. Hierdie toestand waarin die

klaagster was kan glad nie versoen word met haar

toestand van dankbaarheid en tevredenheid waarvan die

appellant getuig het nie. As daar niks tussen hom en

klaagster gebeur het nie en haar houding teenoor hom

slegs...42

-42-

slegs een van dankbaarheid en tevredenheid met sy optrede

teenoor haar was, dan is dit heeltemal onbegryplik waar-

om sy haarself sonder enige rede sou blootstel aan al

die publisiteit, onplesierigheid en vernedering vir

haarself en haar ouers wat volg na 'n klag van verkragting.

veral as dit noodwendig sou meebring dat die aard van

haar verhouding met Johan ook aan die kaak gestel word

Dit is veral opvallend hoedat die appellant sy

posisie as polisie-reservis gebruik het om Johan uit die

pad uit te maneuvreer om daardeur sy eie doelwit te be-

reik. Hy het geen aandag aan hom bestee nie en geen

inligting van homself ingewin nie. Dit was klaarblyklik

leuen dat hy wou verhinder dat Johan hulle na klaagster

se /43

-43-

se ouers vergesel. Dat hy Johan van die motorkar wou wegkry om alleen met klaagster te praat was ook 'n truuk want as daar geen bedekte oogmerk was nie, waarom moes appellant alleen met klaagster praat? Sy was verskrik, ontsteld en bang, het gehuil en die appellant het besef dat sy gevoel het dat sy aan sy genade oorgelaat was. Hy het die posisie uitgebuit en die sogenaamde toets op haar gedoen om haar nog verder vrees op die lyf te jaag deur te sê dat hy saadselle gevind het. Hy het gedreig om haar na haar ouers te neem en te sê wat tussen haar en Johan gebeur het. Dit was nie om dowe neute nie. In haar verslae en angsbevangfe toestand en verleë posisie

het, hy haar weggeneem vanaf Johan en sy planne met haar

probeer /44

-44-

probeer uitvoer, eers deur dieper in die bos in te ry

en toe hy die mense by die motorfiets kry, het hy omge-

draai en na die universiteitsgronde gery.

Die klaagster beweer dat die appellant haar

verkrag het.Dit sou inpas by sy optrede teenoor haar

in die pad na Kaap Receife en die toestand waarin sy was

toe sy by die koshuis afgelaai is. Alhoewel die kruis-

verhoor uiters omslagtig en uitgerek, en vir die klaagster

soms vernederend was en feitlik elke moontlike aspek

van die saak direk en indirek, gedek het, was bloedweinig

daarvan gerig teen haar getuienis oor die beweerde ver-

kragting en haar toestand onmiddellik na die beweerde

verkragting toe sy by die koshuis afgelaai is. Haar

getuienis /45

-45-

getuienis was deurgaans samehangend en konsekwent en sy het 'n besondere indruk op die verhoorhof geraaak.

Sy het die plek waar die appellant stilgehou het en haar verkrag het op die volgende dag, die Maandag-

oggend aan adjudant-offisier Schoeman gaan uitwys. Hy kon geen tekens van motorkarspore daar kry nie maar volgens hom kan geen afleiding daarvan gemaak word nie vanwee die reënbui wat in die tussentyd geval het en die redelike sterk en standhoudende wind wat die Sondag gewaai het wat spore op 'n sanderige oppervlakte kon uitgewis het.

Daar is spermatozoa in klaagster se skede-

smere gekry. Volgens beide Johan en klaagster se getuie-

nis / 46

-46-

nis kon dit nie Johan s'n gewees het nie

Monsters is geneem van appellant, klaagster

en Johan se spoeg en bloed en volgens luitenant Joubert

van die forensiese wetenskap-laboratorium in Pretoria

kon met wetenskaplike toetse vasgestel word dat dit on-

moontlik is dat die spermatozoa wat in die skedesmere-

gevind is deur Johan afgeskei kon gewees het.'n Sekere

D Skinner wat verbonde is aan die bloedoortappingsdienste

in Durban as a mediese tegnoloog in die forensiese se-

rologiese laboratorium en wat ook al 'n hele aantal proef-

nemings in verband met bloedgroepe en liggaamsuitskeidings

gedoen het, het egter die mening uitgespreek dat die toetse

wat luitenant Joubert gedoen het nie vir Johan heeltemal

kon / 47

-47-

kon uitskakel nie. Die verhoorhof was van mening vir

redes aangedui dat Skinner nie met dieselfde wye

ervaring as luitenant Joubert kon getuig nie. Die

verhoorhof was nietemin nie bereid om slegs op die

getuienis van luitenant Joubert 'n bevinding in hierdie

verband uit te bring nie.

Die verhoorhof het bevind dat indien daar nie

op die omstandighede, waarskynlikhede en ander faktore

gelet word nie, geen kritiek teen die appellant se voor-

drag as getuie uitgespreek kan word nie. Vervolgens

het die verhoorhof egter verwys na die omstandighede,

waarskynlikhede en ander faktore in die saak wat die

evaluering van sy getuienis in 'n ander lig stel.

Dit / 48

-48-

Dit is nie nodig om alles hier te herhaal nie. Die

verhoorhof het ook verwys na twee aangeleenthede in die

appellant se getuienis wat volgens 'n erkenning van die

advokaat van die appellant hom 'n uiters onbevredigende

getuie maak. Dit het betrekking op die neem van die

besonderhede van die klaagster en die aantekening daarvan

in die agterkant van sy sakboekie en in besonder- die

tyd wanneer hy 'n aantekening gemaak het van die naam

van haar koshuis en woonstelnommer. Hierdie onbevredig-

ende deel van sy getuienis reflekteer op die egtheid van

sy getuienis oor wat op die pad na Kaap Receife gebeur

het en steun die getuienis van die klaagster dat sy vir

die appellant gesoebat het om haar nie na haar ouerhuis

te /49

-49-

te neem nie maar koshuis toe te neem. Die verhoorhof

het ook spesifiek verwys na getuienis waarin hy hom weer-

spreek het en ook na getuienis wat vals is. Die verhoor-

hof het gevolglik vir hierdie en talle ander gegronde

redes wat genoem word geen twyfel gehad om die appellant

se getuienis te verwerp en die getuienis van die klaagster

en Johan asook die ondersteunende getuienis te aanvaar nie.

Mnr Kilian handel in sy betoog slegs met die

waarskynlikheid en onwaarskynlikheid van die getuienis

van die klaagster en die appellant ten opsigte van sekere

gebeure in isolasie gesien, 'n taktiek wat 'n sekere mate

van plousibiliteit aan sy betoog verleen. Wanneer hier-

die gebeure egter teen die agtergrond van die getuienis

in /50

50-

in die geheel en al die omstandighede gesien word verloor

sy betoog sy oënskynlike aanneemlikheid. Dit sal dus

geen doel dien om hier spesifiek met sy argumente te handel

nie want dit weeg glad nie op teen die breë strekking

van die getuienis waarna hierbo verwys word nie.

Mnr Kilian het gevolglik nie daarin geslaag

om hierdie hof te oortuig dat die uitspraak van die

verhoorhof soos gehandhaaf deur die hof a quo verkeerd

is nie.

Wat die vonnis betref, het die verhoorhof

sorgvuldige en goed beredeneerde redes verstrek. Die

verhoorhof het na die toepaslike beginsels verwys en al

die /51

-51-

die feite en omstandighede wat as versagtende en

verswarende feite en omstandighede beskou kan word in

aanmerking geneem.Na hy dit alles noukeurig oorweeg

het, het hy tot die gevolgtrekking gekom dat vanweë die

erns van die appellant se misdaad en die omstandighede

waaronder dit gepleeg is die appellant ondanks sy per-

soonlike omstandighede gevangenisstraf opgelê moet word

Mnr Kilian gee toe dat hy nie kan aanvoer

dat die verhoorhof in enige opsig misgetas het nie maar

argumenteer dat die vonnis buitensporig swaar is. In

hierdie verband betoog hy dat die appellant nie enige

geweld gebruik het wat die klaagster enigsins beseer

het nie en dat hy nie met sy misdaad volhard het nie omdat

hy /52

-52-

hy opgehou het met sy aanval op die klaagster toe sy

geskree het. Hy beroep hom ook op die appellant se

optrede teenoor die klaagster toe die appellant haar

voor die koshuis afgelaai het. Volgens hom het die

klaagster geen fisiese of psigiese letsels opgedoen nie

Die feit bly egter staan dat hy haar wel ver-

krag het en 'n saadstorting gehad het,saadselle is op

haar broekie sowel as in haar privaatdele gevind. Die

weerstand wat sy gebied het, het hy oorkom. Die waar-

skynlikhede is dat dit nie haar geskree was wat hom

laat ophou het nie maar die orgasme wat hy ongeveer

dieselfde tyd bereik het. Vandaar sy gebrek aan

verdere belangstelling en sy bereidwilligheid om haar

dadelik / 53

-53-

dadelik koshuis toe te neem. Dit is moeilik om

te verstaan waarna verwys word wanneer gepraat word

van die ordentlikheid van appellant se optrede teenoor

die klaagster voor die koshuis waar hy haar afgelaai het

Wat ookal die posisie, die verhoorhof het

al die tersaaklike omstandighede in aanmerking geneem.

Indien in gedagte gehou word, soos wel deur die ver-

hoorhof gedoen is, hoedat die appellant die nag sy

posisie as polisie-reservis uitgebuit het om sy

laakbare doel te bereik, voral nadat hy die klaagster

en Johan aangetref het waar hulle met mekaar geslags-

gemeenskap gehou het, is dit moeilik om te aanvaar dat

hierdie hof of enige ander hof 'n ligter vonnis sou

opgelê . /54

-54-

opgelê het as die een wat die verhoorhof opgelê het

Die slotsom is dat die appèl ten opsigte

van die skuldigbevinding en die straf wat opgelê

is van die hand gewys word.

W.G. BOSHOFF

VILJOEN, AR)

HOEXTER, AR) STEM SAAM

---