---

CECIL SCHOLTZ APPELLANT
en
DIE STAAT RESPONDENT

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA

APPeLAFDELING

In die saak

CECIL SCHOLTZ APPELLANT

en

DIE STAAT RESPONDENT

CORAM: HEFER, NESTADT ARR et STEYN wnde AR

DATUM VERHOOR: 4 SEPTEMBER 1987

DATUM GELEWER: 2 2 SEPTEMBER 198 7

UITSPRAAK

NESTADT, AR:

Die appellant is in die Kaap die Goeie

Hoop Provinsiale Afdeling op twee aanklagte van

verkragting/

2.

verkragting skuldig bevind. Ten opsigte van die een

is hy tot vyf jaar gevangenisstraf gevonnis. Op die

ander is hy ter dood veroordeel. Met verlof van die

Verhoorhof (NEL R}, kom hy nou in hoër beroep slegs

teen die doodvonnis hom opgelê.

'n Samevatting van die tersaaklike bewese

feite is die volgende. Appellant, 'n kleurling man, is

op 19 November 1964 gebore. Hy was dus ten tye van die

misdaad 21 jaar oud. Hy was ongetroud en werkloos. Hy

het st 3 op skool geslaag. Hy het twee vorige veroor-

delings gehad; een op 1 November 1983 vir aanranding

met 'n mes en een op 30 September 1985 vir diefstal. Ten

opsigte van e g is hy tot vyf houe met 'n ligte rottang

gevonnis; wat lg betref tot 'n boete van R50 of twee

maande/....

3.

maande gevangenisstraf plus 'n verdere vier maande ge-

vangenisstraf wat voorwaardelik opgeskort is . Op

Oktober 1985 het hy die eerste verkragting gepleeg. Dit

is onnodig om die besonderhede hiervan uiteen te sit.

Kort daarna is hy daarvoor gearresteer maar is toe op

borgtog vrygelaat. Op 25 November 1985 pleeg hy die

tweede verkragting. Om ongeveer 11:30 vm het die

klaagster op die stoep van haar ouers se huis te Paarl

gesit en studeer. Sy was 'n 19 jaar oue universiteit-

student wat die Verhoorhof as 'n fyngeboude en wel-

opgevoede, beskaafde jong dame beskryf het. Sy was

'n maagd. Sy was alleen by die huis. Appellant het

verby gestap en haar gesien. Hy het besluit om geslags-

gemeenskap met haar te hê. Om te verhoed dat sy hom

sien/...
4
sien nader kom het hy voorgegee dat hv verby die

huis loop. Hy het egter op 'n plek oor die erfmuur

gespring en haar van agter af genader. Hy het 'n mes

in sy hand gehad wat hy teen haar keel gedruk het. Sy

het opgespring. Hy het haar beveel om stil te bly.

Sy het groot geskrik. Sy was so geskok dat sy haar

broek natgemaak het. Sy het agteruit in die rigting

van die voordeur van die huis tot in die sitkamer beweeg

Hy het haar met die een hand vasgehou en in die ander

hand het hy die mes gehad. Hy sê toe vir haar dat sy

haar broek moet aftrek en dat as sy dit nie doen nie

hy haar sal "sny". Die volgende wat sy onthou is dat

hy haar toe op die vloer verkrag. Toe hy op haar

gelê het het hy haar gesoen (nadat hy aan haar gesê

het/...

5.

het dat sy hom moes soen en sy geweier het). Die mes

was nog steeds in sy hand maar hy het dit 'n entjie weg

gegooi nadat sy hom gevra het om dit te doen. In 'n

stadium het hy haar gesê sy moet aan sy geslagsoorgaan vat

maar sy het geweier. Toe lui die telefoon. Hy het opge-

spring en uit die huis weggehardloop. Nadat sy seker was

dat hy weg is, het sy die telefoon geantwoorc. Dit was haar

stiefpa. Sy het aan hom gesê dat hy onmiddellik huis toe

moes kom omdat sy verkrag is. Sy het gehuil. Toe hy daar, binne

minute aangekom het, het hy haar in die toilet gevind waar sy

haar toegesluit het. Sy was, in sy woorde, "heeltemal

histeries". Later is hulle na die polisiestasie en

die distriksgeneesheer toe. Die dokter was van mening

dat/...
6
dat penetrasie plaasgevind het. Appellant is daardie

aand cearresteer. Kort daarna het hy die misdaad erken

As gevolg van die voorval moet klaagster sielkundige

behandeling ontvang, hoofsaaklik vir vrees en ook, soos

sy dit gestel het, "my" sosiale lewe . . . die verhouding

met my vriend". Volgens haar stiefpa is sy "altyd

baie bang, vernaamlik in die nagte. Dan dink sy altyd

daar is iemand wat om die huis loop of daar is gevaar

Sy ly aan hewige depressie en sy bel dikwels haar ma

en dan huil sy op die telefoon en dan is haar ma ook

baie ontstig en omgekrap". Appellant, in sy getuienis,

nadat hy skuldig gepleit het) het beweer dat hy die

misdaad onder die invloed van dwelmmiddels gepleeg het

Die Verhoorhof het dit egter verwerp.

Dit/...

7

Dit dan die vernaamste feite waarop

die hof benede vonnis moes vel. In sy uitspraak in dié verband het NEL R, nadat hy bevind het dat berou aan die kant van appellant nie bewys is nie, oa die volgende gesê;

" By die oplegging van straf moet díe beskuldigde se persoonlike omstandighede in ag geneem word. Hy was relatief jonk, ongeveer 21 jaar oud, sy agtergrond kan nie as gelukkig beskryf word nie en hy het slegs standerd drie geslaag. Sy vorige veroordelings is nie ernstig van aard nie...

Daar moet ook in ag geneem word dat die klaagster fisies slegs lig beseer is en dat dit nie 'n langdurige aanval was nie. Aan die ander kant is daar ten opsigte van hierdie klagte verswarende faktore. Die verkragting was beplan voordat die beskuldigde díe klaagster genader het. Hy het haar met 'n oop mes genader en on-middellik daarmee gedreig. Dat sy

uiters/
8

uiters verskrik was, moes hy gesien het. Hy het haar gedreig dat hy sou terugkom indien sy oor die voorval sou praat. Sy is 'n fyngeboude en welopgevoede en beskaafde student wat 'n maagd was. Hierdie eerste seksuele ondervinding wat sy deur die verkragting opgedoen het was vir die klaagster 'n uiters trauma-tíese ondervinding. Dit het psigiese letsels gelaat wat nou nog nie hers'tel het nie. Sy is nog steeds beangs wanneer sy by haar ouerhuís is en ly aan depressie Sy is nog steeds onder sielkundige be-handeling. Die verkragting was gepleeg gedurende die dag terwyl die klaagster op haar ouerhuis se stoep gesit het, 'n plek waar 'n jong raeisie veilig behoort te voel. Die beskuldigde was nie net tevrede om haar te verkrag nie, maar wou nog gehad het dat sy hom moes soen en aan sy geslagsorgaan vat. Dit moes vir haar 'n baie vernederende ondervinding gewees het.
'n Verdere omstandigheid in hierdie klagte wat in ag geneem moet word is die feit

dat/

9
dat die beskuldigde relatief kort nadat hy op borg vrygelaat is ten opsigte van die eerste klagte, die tweede verkragting gepleeg het. Dit toon dat die beskuldigde geen respek vir die vroulike geslag en vir die gereg het nie.
Die vraag ontstaan nou, met inagneming van al die faktore, of 'n langtermyn ge-vangenisstraf met die moontlike rehabilita-sie van die beskuldigde 'n genoegsame straf vir sy daad is. Terwyl hy so 'n straf uitdien, sal die gemeenskap natuurlik ook teen hom beskerm wees. Ma my mening egter, en met inagneming van die faktore hierbo na verwys, sou dit nie 'n gepaste straf wees nie.Die verkragting het na my mening plaasgevind onder omstandighede wat ek as baie ernstig beskou. Nieteenstaande her-haalde en ernstige waarskuwings deur hier-die afdeling word hierdie tipe misdaad nog gereeld geplseg.
Onder die omstandighede word die beskul-digde op KLAGTE 2 TER DOOD VEROORDERL."

Wat beslis moet word is of die Verhoor-regter die diskresie wat ten opsigte van vonnis aan

hom/....

10.

hom toevertrou is, op 'n behoorlike wyse uitgeoefen het.

Slegs as dit nie gedoen is nie, is hierdie hof by magte

om met die vonnis in te gryp.

Die eerste grond waarop dit namens

appellant betoog is dat inmenging geregverdig is en dat

die doodvonnis met een van 'n lang tydperk van gevangenis-

straf vervang behoort te word, is dat 'n mistasting begaan

is. Dit is aangevoer dat daar gefouteer is deur die

feit dat appellant op borg was toe die tweede, ver-

kragting plaasgevind het, as verswarende faktor in

aanmerking te neem; aangesien hy toe nog nie veroordeel

en gevonnis was ten opsigte van die eerste aanklag nie, sou

hy nog nie die vergeldings effek van straf gevoel het

nie; elke aanklag van verkragting moes oo sy eie

meriete/...

11.

meriete en apart beoordeel aewees het. Ek verskil.

Die feit dat hy slegs ses weke tevore iemand anders

verkrag het is aanduidend van appellant se karakter

en gesindheid en dit is altyd van belang tydens vonnis-

oplegging (Du Toit, Straf in Suid-Af rika 87). In

S vs Radebe 1962(2) S A 380 (A) te 383 C - G het hierdie

hof die inagneming deur die Verhoorhof van 'n tersaaklike

vorige veroordeling ten opsigte van 'n misdaad wat gepleeg

is op dieselfde dag as dié waarvoor hy gevonnis is,

goedgekeur (kyk ook S vs Kok 1974(1) PH H(2)). Trouens,

veroordelings aan misdrywe gepleeg na die betrokke misdryf

kan strafverswarend op vonnis inwerk, (R vs Zonele and

Others 1959(3) S A 319(A) te 330-1). Die verhoorregter het

derhalwe geen mistasting in die opsig onder

bespreking/....

12

bespreking, of enige ander, begaan nie.

Wat oorbly is die vraag of die Ver-

hoorregter redelikerwyse die doodvonnis kon opgelê

het. Dit, eerder as die toets of dit die enigste ge-

paste straf of 'n uiterste geval is, is die deurslag-

gewende vraag. (S vs Pieters 1987(3) S A 717(A)).

Namens appellant is dit aan die hand gedosn dat dit

ontkennend beantwoord moet word. Dit is beklemtoon

dat die klaagster geen fisiese beserings opgedoen het

nie; dat omdat sy nog jonk is daar nie gesê kan word

dat daar permanente psigiese letsels oorgebly het nie;

dat dit nie 'n langdurige aanval was nie; dat die

getuienis aandui dat appellant nie arrogant was nie

maar inteendeel op sy senuwees was; en dat appellant

sy/....

13.

sy mes weggegooi het toe klaagster haar vrees daar-

voor uitgespresk het. Die feit dat appellant skuldig

gepleit het en dat hy relatief jonk was is ook ter

oorweging gegee. En laastens is dit aangevoer dat die

moontlikheid van rehabilitasie nie genoegsaam in ag

geneem is nie.

Gewig moet verleen word aan hierdie fak-

tore. Aan die ander kant egter het hierdie verkragting

plaasgevind in omstandighede wat die Verhoorhof tereg as

ernstig beskou het. Tydens die pleging van die misdaad

moes die klaagster se angs al te duidelik vir die

appellant gewees het; alhoewel hy blykbaar op die

ingewing van die oomblik besluit het om haar te verkrag

het sy optrede 'n mate van geslepenheid en beplanning

getoon/...
14

getoon (deurdat hy voorgegee het dat hy verby haar huis

loop en haar toe met 'n ompad bekruip her); en 'n mes

is gebruik in die aanval. Uiteraard moes die vcorval 'n

baie vernederende en ontstellende ervaring vir klaagster

gewees het. Die sielkundige gevolge wat die verkragting

vir haar gehad het, het nog steeds geduur ten tye van

die verhoor; en dit was nege maande na die voorval. Maar

bowenal is die omstandigheid dat die misdaad in klaagster

se huis plaasgevind het. Dit behoort, soos wat NEL R

in wese bevind het, 'n heilige plek te wees.

ïn S vs Pieters, supra, te 734 I - 735 A

word verwys na ernstige gevalle van verkragting waar

dit onmoontlik is om kategories te konstateer dat die

doodstraf, in teenstelling met 'n lang termyn van gevangenis

straf, die gepaste vonnis is - ware grensgevalle dus

waar/....

15

waar daar ruimte is vir geldige meningsverskille en

waar 'n diskresie redelikerwyse uitgeoefen kan word

na die een of na die ander kant toe. Na my mening is

die huidige saak so 'n geval.'n Lang termyn van ge-

vangenisstraf sou 'n redelike straf gewees het. Maar

inaggenome al die omstandighede was die doodvonnis ook

'n straf wat redelikerwyse kon opgelê gewees het.

Daar was goeie redes vir albei. NEL R, ongeag die

moontlike rehabilitasie van appellant, het besluit dat

die gepaste straf die doodvonnis was. Dit is hoe hy

sy diskresie uitgeoefen het. Dit kan nie gesê word

dat hy die perke van redelikheid oorskry het nie.

Sy diskresie is dus behoorlik uitgeoefen. Bygevolg

kan/....
kan daar nie ingegryp word nie.

Die appèl word afgewys

H H NESTADT, AR

HEFER, AR )

) STEM SAAM
) STEYN, Wnde AR )

---