---

LOUIS FRANCOIS RIVE
en
DIE STAAT

Saak Nr 31/84
mp
IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA
(APPeLAFDELING)

In die saak tussen:

LOUIS FRANCOIS RIVE Appellant

en

DIE STAAT Respondent

CORAM: JANSEN, HOEXTER ARR
et NICHOLAS WAR

VERHOOR: 13 September 1985
GELEWER: 27 September 1985

UITSPRAAK

HOEXTER, AR

2.

HOEXTER, AR,

Dit is 'n appèl teen vonnis in 'n strafsaak.
Die appellant is 'n 25-jarige mynwerker. Op 13 Mei 1982
is hy in die landdroshof te Klerksdorp aan 'n oortreding

van art 2(b) van Wet 41 van 1971 skuldig bevind. Uit die

aangevoerde getuienis blyk dat die appellant met 1½ gram

dagga in sy besit deur die polisie betrap is. Hom is 'n
vonnis van twee jaar gevangenisstraf opgelê. Die appellant
se daaropvolgende appèl teen sowel skuldigbevinding as
vonnis is na 'n voltallige regbank van die Transvaalse
Provinsiale Afdeling verwys. Laasgenoemde het die appèl
afgewys. Verlof om teen die vonnis alleen te appelleer
is egter deur die HOOFREGTER verleen.

Voor vonnisoplegging is daar by die verhoor
drie vorige veroordelings weens oortreding van art 2(b)
van Wet 41 van 1971 teen die appellant bewys. Ten opsigte
van gemelde vorige veroordelings is die volgende vonnisse
onderskeidelik opgelê:-

(1) Op
3.

(1)	Op 10 Januarie 1974 lyfstraf van ses houe met 'n ligte rottang.
(2)	Op 5 November 1974 twee jaar gevangenis= straf in geheel voorwaardelik opgeskort vir drie jaar.
(3)	Op 22 Oktober 1977 twee jaar gevangenis= straf in geheel opgeskort vir drie jaar. Een van die opskortingsvoorwaardes was -

"dat hy nie die behandeling by
Springkell Kliniek staak alvorens
hy vrygestel word deur die psigiater
in bevel van die saak nie."

Wat betref die vonnis op 22 Oktober 1977 opgelê en met
betrekking tot die hierbo aangehaalde opskortingsvoorwaarde
het die landdros by vonnisoorweging die aandag gevestig op
die "rehabilitasie-oogmerk" daarvan en hom toe soos volg
uitgelaat:-

"Maar dit is ook duidelik dat hierdie
opgeskorte vonnis nie tot enige nut was nie."

In sy redes vir vonnis het die landdros vervolgens sekere
faktore teen mekaar opgeweeg:-

"Dit is so dat getrag moet word by vonnis=
oplegging om so min moontlik inbreuk te maak

op

4.

op kosbare mense materiaal, op ekonomiese
gebied asook sosiale gebied. Nou is dit so
dat die belange van die gemeenskap ook op 'n
sekere stadium sterk na vore moet tree en wat
daar dus nou hier dus inbreuk gemaak is op
belange van die gemeenskap, as die belange
van die gemeenskap gesteur word soos in
hierdie geval, dan is dit so dat die belange
van die individu, van die persoon, dan vaagweg
later in die agtergrond geskuif moet word.
Die Hof is van oordeel dat gevangenisstraf
in u geval 'n onafwendbare gevolg moet wees.
Onder die omstandighede word u gevonnis tot
twee jaar gevangenisstraf".

Mnr Ebersohn wat op bekwame wyse die appèl namens die
appellant beredeneer het, het betoog dat uit hoofde van
sekere beweerde mistastings by straftoemeting deur die verhoor=
hof begaan hierdie Hof met die opgelegde vonnis moet inmeng.
In die eerste plek het hy aangevoer dat die verhoorhof se
redes vir vonnis op die gevolgtrekking dui enersyds dat daar
by vonnisoorweging 'n oor-aksentuering van die gemeenskaps=
belang was, en andersyds dat daar aan die appellant se
besondere posisie nie behoorlik oorweging geskenk is nie.

Hierby

5.

Hierby aansluitend is dan ook betoog dat met inagneming
van al die omstandighede van die geval beskerming van die
publiek nouliks die verwydering van die appellant uit die
maatskappy geverg het; en dat die landdros ietwat onkrities
gevangenisstraf as die aangewese en onvermybare straf
aangemerk het sonder dat hy meer gepaste alternatiewe (en in besonder die moontlikheid òf van verwysing na 'n rehabi=
litasiesentrum ingevolge art 296(1) òf van periodieke
gevangenisstraf ingevolge art 285 van die Strafproseswet,
51 van 1977) oorweeg het. Tweedens het die appellant se
advokaat ter oorweging gegee dat die ppgelegde vonnis so
buitensporig swaar is dat geen redelike hof dit sou opgelê
het nie.

Wat betref die verhoofhof se opweging van die
gemeenskapsbelang teen dié van die veroordeelde in die saak
is dit natuurlik korrek dat, na gelang van omstandighede,

eersgenoemde

6.

eersgenoemde belangriker as laasgenoemde mag wees. Wat
egter beklemtoon moet word is dat gemeenskapsbelang as
verswarende faktor sterker na vore tree wanneer die misdaad
in sy wese sodanig is dat beskerming van die gemeenskap
daarteen noodsaaklik is. Kyk: Du Toit, Straf in Suid-Afrika,
bl 92. Gaan dit oor 'n misdaad wat vir die gemeenskap
inherent verderflik is (soos bv die kweek van of smous met
dagga) sal die belange van die maatskappy klaarblyklik meer
gewig dra as by die geval van 'n misdaad waardeur die ge=
meenskapsbelang nie so direk en nadelig getref word nie
(soos bv die blote besit van dagga). Met hierdie oorwegings
in gedagte moet die kernfeite van die onderhawige geval in
oënskou geneem word. Ofskoon sy vorige veroordelings die
afleiding veroorloof dat die appellant na alle waarskynlik=
heid 'n gewoonteroker van dagga is, is die massa van die
dagga in sy besit gevind uiters gering. Die appellant
staan in 'n vaste diensbetrekking as 'n mynwerker. Dit is

oorbekend

7.

oorbekend dat ons land 'n nypende tekort aan geskoolde
werkskragte ondervind. Die appellant onderhou sy moeder.
In hierdie omstandighede, so meen ek, sal die gemeenskaps=
belang allermins gedien word deur die ononderbroke gevange=
houding van die appellant vir 'n tydperk van twee jaar.

Ek hou deeglik voor oë dat die appellant drie
vorige veroordelings weens dieselfde misdryf op sy kerfstok
het; en dat strafoplegging 'n funksie is wat hom nie tot
maklike formulering leen nie. Desnietemin is ek van oordeel
dat die appellant se advokaat gelyk het en dat die verhoorhof
by vonnisoorweging dermate die maatskappybelang oorbeklemtoon
en die besondere posisie van die appellant geringgeskat het
dat hy by straftoemeting nie 'n behoorlike diskresie uitgeoefen
het nie. Dit bring'mee dat hierdie Hof regtens verplig is
om met die vonnis in te gryp en om in verband daarmee 'n eie
en ongedwonge diskresie te laat geld. In die lig van laas=
genoemde bevinding is dit onnodig om oorweging te skenk aan

mnr

8.

mnr Ebersohn se betoog dat die opgelegde vonnis van twee jaar
gevangenisstraf teenoor die vonnis wat hierdie Hof as
verhoorhof sou opgelê het, in growwe wanverhouding staan.

By die voorwaardelike opskorting van die vonnis
wat die appellant op 22 Oktober 1977 opgelê is, was psigia=
triese behandeling van die appellant juis een van die
opskortingsvoorwaardes. Met die oog daarop is ek van oordeel
dat in die onderhawige geval verwysing na 'n rehabilitasie=
sentrum ingevolge art 296(1) van die Strafproseswet nie as
vonnis sou deug nie. Periodieke gevangenisstraf beteken
gewoonlik in die praktyk dat 'n veroordeelde sy straf oor
naweke, wanneer hy nie werk nie, sal uitdien. Hierdie vorm
van gevangenisstraf is bygevolg uiters geskik vir veroordeeldes
wat gewoonweg gedurende naweke nie in diens staan nie. Die
appellant se advokaat het ons meegedeel.dat die appellant
met sy werkgewer sy werksure sodanig sal kan reel dat hy nie
oor naweke aan diens sal wees nie. In S v Erwee 1982(3)

SA 1057 (A)

9.

SA 1057(A) het dit gegaan oor vonnis by 'n derde oortreding
weens motorbestuur onder die invloed van sterk drank. Hierdie
Hof het die opgelegde vonnis van een jaar gevangnisstraf
tersyde gestel en met 'n vonnis van 700 ure periodieke ge=
vangenlsstraf vervang. Met verwysing na die beslissings in
S v Nagel 1970(2) SA 483(T) op 484 en S v Bhadoo 1971(1)
SA 53 (N) op 54, laat DIEMONT, Wn AR hom op 1064H soos volg
uit:-

"Die Howe het al meermale in die verlede in
gewysdes aangemoedig om meer dikwels van
periodieke gevangenisstraf gebruik te maak,
al skep dit somtyds administratiewe probleme."

Met inagneming van al die omstandighede van die onderhawige
geval is ek van mening dat periodieke gevangenisstraf veel
eerder as ononderbroke gevangehouding 'n gepaste strafvonnis
daarstel; en dat geregtigheid sou geskied as 'n periode van

500 ure bepaal was.

Die

10.

Die appèl slaag. Die vonnis van twee jaar
gevangenisstraf word vervang deur 'n bevel dat die appellant
ingevolge art 285 van die Strafproseswet, 51 van 1977,
500 ure periodieke gevangenisstraf moet ondergaan.

G G HOEXTER, AR

JANSEN, AR )
Stem saam
NICHOLAS, WAR )

---