---

Saaknommer: 311/84
WHN

PHILLIP OOSTHUIZEN Appellant

en

DIE STAAT Respondent

JOUBERT, AR.

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA
APPèLAFDELING

In die saak tussen:

PHILLIP OOSTHUIZEN Appellant

en

DIE STAAT Respondent

Coram: JANSEN, JOUBERT, ARR. et NICHOLAS Wn. AR.

Verhoor: 17 September 1985
Gelewer: 12 November 1985

UITSPRAAK
JOUBERT, AR.

/Op

2

Op 7 September 1983 is die appellant, 'n 25
jarige Kleurlingman, saam met drie ander Kleurlingmans
in die Kaap die Goeie Hoop Provinsiale Afdeling voor 'n hof
bestaande uit VIVIER R en twee assessore op twee aan=
klagte aangekla waarop hulle almal onskuldig gepleit het.
Die eerste aanklag is een van poging tot moord ten aansien
waarvan die appellant onskuldig bevind is. Die tweede
aanklag is dat hulle Saterdagoggend 8 Mei 1982 die oor=

ledene Jacobus Scheepers in die woonbuurt Riverview in die
distrik Worcester vermoor het. Die appellant is op 21
September 1983 skuldig bevind aan moord met versagtende
omstandighede waarvoor hy op 22 September 1983 17 jaar

/gevangenisstraf ...

3

gevangenisstraf opgelê is. Met verlof ingevolge art
316(8)(c)(ii) van die Strafproseswet 51 van 1977 kom die
appellant na hierdie Hof in hoër beroep teen sy skuldig=
bevinding en vonnis.

OP 10 Mei 1982 het die distriksgeneesheer dr
Van Heerden 'n nadoodse ondersoek op die liggaam van die

oorledene gedoen. Die oorledene het 'n hele aantal

erg
steekwonde opgedoen sodat „hy redelik verniel is". Dit

het gepaard gegaan met aansienlike bloeding. Die
hoofoorsaak van die oorledene se dood was die insakking
van sy twee longe wat deur steekwonde nrs 8 en 18 ver=

oorsaak is. Steekwond nr 8 wat die regterlong binne=

gedring het, was voor op die bors toegedien. Steekwond 18

/wat
4

wat die linkerlong binnegedring het, was links agter

op die rug toegedien. Enigeen van hierdie twee steek=

wonde kon die dood van die oorledene veroorsaak het.

In hierdie hof het Advokaat Pretorius

namens die appellant, tereg na my mening, nie die verhoor=

regter se bevindings betreffende geloofwaardigheid van

getuies bevraagteken nie. Volgens die verhoorregter
was die appellant 'n baie swak en onoortuigende getuie.
Advokaat Pretorius het ook nie die verhoorregter se
evaluasie van die getuienis aangeveg nie. Hy het
toegegee dat die verhoorregter tereg die appellant se
alibi as verweer verwerp het as nie redelik moontlik
waar nie.

/Dit

5

Dit was gemene saak dat die twee strydende
bendes, die Born Free Kids en die Cape Town Scorpions,
die betrokke aand met aanval en teenaanval in die woon=
buurt Riverview en omgewing bedrywig was. Die oorledene
het na bewerihg met die Cape Town Scorpions geheul terwyl
die appellant 'n leidende rol by die Born Free Kids sou
gespeel het.

Die oorledene het saam met sy moeder Sophie
Scheepers in woonstel 4 op die grondvloer van Riverview=
woonstelblok N gewoon. Die voordeur van die woonstel is
te sien op foto E 1. Die voordeur verleen direk toegang
tot die voorhuis of voorkamer. Vanuit laasgenoemde is
daar 'n kamerdeur wat toegang verleen tot die enigste

/slaapkamer

6

slaapkamer in die woonstel. Punt A op foto E 1 is
die venster van die voorhuis terwyl punt B die slaap=
kamer se venster is. Indien mens by die kamerdeur
uitgaan, kan mens òf regs deur die voorhuis na die voor=
deur òf links deur die voorhuis na die kombuis gaan.
Daar is 'n gang tussen die kombuis en die voorhuis met

'n opening in die deurgang wat omtrent 3 voet breed is
sonder 'n deur. Die agterdeur/kombuisdeur is te sien
Op foto E 2.

Volgens die aanvaarbare getuienis was
die relevante gebeure betreffende die doodslag van
die oorledene kortliks soos volg. Die betrokke aand
het die oorledene en sy vriendin Sylvia Boer saam in

/'n

7

'n bed in die voorhuis geslaap terwyl Sophie Scheepers
nog in die kombuis doenig was. Geduld Swarts het in
die slaapkamer geslaap. Daar was 'n geklop aan die
agterdeur en toe Sophie Scheepers dit oopmaak, het die
appellant die kombuis betree en gevra waar die oorledene
was. Agter die appellant was 'n groep manne wat agter
hom die kombuis binnegestorm het. Hulle het almal

skerp wapens in hul hande gehad. Sy het geweldig geskrik.

Sy het die oorledene wakker geskree. Sy het by die voor=
deur uitgevlug. Haar geskree het Sylvia Boer en die
oorledene wakker gemaak en hulle het toe op die bed ge=
staan. Die appellant was voor hul bed met 'n mes in
sy hand. Die appellant het haar van die bed geruk en
die oorledene met sy mes gesteek. Sy het by die

/voordeur ........

8

voordeur uitgevlug toe ander persone die voorhuis vanuit
die kombuis binnestorm. Geduld Swarts het wakker ge=
word toe die elektriese lig in sy kamer aangeskakel word
en die oorledene in sy slaapkamer is. Daar was 'n gat
in die oorledene se kop en sy been het gebloei. Die

oorledene was van groot vrees bevange. Wat van

belang is, soos ek sal aantoon, is dat Geduld Swarts die

kamerdeur net toegedruk het sonder om dit te grendel of

te sluit. Hy het 'n rumoer in die woonstel gehoor.
Iemand het 'n ruit van die slaapkamer se venster gebreek
en probeer om die slaapkamer binne te kom. Die oor=

ledene het uit die slaapkamer gehardloop om by die
kombuisdeur uit te vlug terwyl Geduld Swarts deur die

/voorhuis

9

voorhuis by die voordeur uitgehardloop het. Toe hy
buitekant die woonstel is, het hy na 'n rukkie gesien
hoe die oorledene om die hoek van die woonstelblok waar
die bloekombome is, hardloop en die trappe opgaan na
waar punt E op foto E 1 is. Drie persone was kort op
die hakke van die oorledene. Hulle het die oorledene
in die hardloop van agter gesteek. Hulle is saam met
die oorledene die trappe op waar hulle hom gesteek het.
Daar het toe 'n groep van ongeveer 15 gewapende manne om
dieselfde hoek van die woonstelblok gekom maar hulle het
nie die trappe opgehardloop nie. Hulle het onder op
die grond by die trappe gewag totdat die drie aanvallers

van die oorledene die trappe afgekom het. Hulle het toe

almal saam die toneel verlaat. Die oorledene het bo

/die

10

die trappe gelê vanwaar hy verwyder is om per ambulans
vervoer te word na 'n hospitaal.

Na my oordeel het die verhoorhof tereg aan die
hand van die aanvaarbare getuienis bevind dat die appellant
die betrokke aand die woonstel binnegegaan het aan die spits

van 'n groep persone en dat die appellant in die voorhuis

die oorledene met 'n mes gesteek het. Die verhoorhof het

ook tereg bevind dat die aanval op die oorledene in die

woonstel gedoen is in die uitvoering van 'n gemeenskaplike
doel om die oorledene aan te rand. Hierdie aanval op

die oorledene in die woonstel was die eerste fase van die
aanval op hom. Die verhoorhof het egter nie voldoende

/rekening..

11

rekening gehou met die getuienis van Geduld Swarts dat
die oorledene slegs 'n gat in sy kop en in sy been gehad
het toe die oorledene by hom in die slaapkamer gekom het
nie. Op die stadium toe die oorledene in die slaap=

kamer was, het hy volgens Geduld Swarts se getuienis

nog nie een van die noodlottige steekwonde nrs 8 en 18

opgedoen nie. Insgelyks het die verhoorhof geen ag

geslaan op die getuienis van Geduld Swarts nie dat hy die
kamerdeur slegs toegedruk het en nie gesluit het nie
nadat die oorledene die slaapkamer binnegestorm het.
Hierdie getuienis is van die uiterste belang omdat daar
niks was om die appellant te verhinder om die slaapkamer

/binne

12

binne te gaan indien hy sy aanval op die oorledene wou
voortsit deur hom na die slaapkamer te agtervolg nie.
Hierdie getuienis dien as feitebasis vir die enigste
redelike afleiding dat die appellant op daardie stadium
nie van voorneme was om die oorledene te agtervolg en
aan te rand nie. Hierdie getuienis dien ook as feite-

basis vir die verdere redelike afleiding dat die appellant

nie die opset gehad het om die oorledene te vermoor nie.

Vergelyk in hierdie opsig die feite wat uitgelaat is uit
die uitspraak in S v Benjamin en 'n Ander, 1980(1) SA
950 (A) soos dit in die Hofverslag gerapporteer is. Die
uitgelate feite wat betrekking gehad het op die omstandig=
hede waarvolgens die beweerde poging tot moord gepleeg

/sou

13

sou gewees het, is aangehaal in S v Moloto, 1982(1)
SA 844 (A) soos blyk op bl 854 H tot 856 C.

Daar is geen getuienis voorhande dat, toe
die oorledene uit die slaapkamer en die woonstel gevlug
het en die tweede fase van die aanranding op hom plaas=
gevind het, die appellant die oorledene agtervolg en

aangerand het nie. Ofskoon Geduld Swarts by punt D

foto E 1 gestaan het en ofskoon daar 'n elektriese

lig op die trappe by punt E op foto E 1 geskyn het, het

hy nie die appellant onder die drie agtervolgers van die
oorledene bespeur nie. Windvogel wat vir

die appellant getuig het en die appellant ken, het die drie
agtervolgers identifiseer en die appellant was nie een

/van

14

van hulle nie. Daar is ook geen getuienis voorhande
dat die appellant homself bevind het in die groep van 15
persone wat om die woonstelblok se hoek tot onder by die
trappe gekom het nie. Insgelyks is daar geen getuienis
voorhande dat die appellant die 3 agtervolgers op enige
wyse ondersteun, aangemoedig of gehelp het nie. Geen

getuienis toon aan dat die appellant hom met die optrede
van die 3 agtervolgers op enige wyse vereenselwig het nie.
Na my oordeel het die verhoorhof derhalwe fouteer deur te
bevind dat die Staat daarin geslaag het om te bewys dat
daar 'n kousale verband tussen die optrede van die
appellant en die dood van die oorledene bestaan het.

/Gevolglik

15

Gevolglik het die verhoorhof fouteer om die appellant

skuldig te bevind aan moord op die oorledene. Waarin

die Stáat wel geslaag het, is om te bewys dat die appellant

skuldig is aan aanranding met die opset om die oorledene

ernstig te beseer. Dit is in terme van art 258(b) van

die Strafproseswet 51 van 1977 'n geoorloofde skuldigbevind=

ing op die tweede aanklag van moord in die onderhawige

geval.

In die lig van hierdie foute deur die ver=

!

hoorhof by die skuldigbevinding van die appellant op
die tweede aanklag van moord is hierdie Hof bevoeg in
terme van art 322(1) van die Strafproseswet 51 van 1977

/om

16

om in te gryp wat die skuldigbevinding en vonnis
betref deur sy eie mening vir die van die verhoorhof
te substitueer. Die persoonlike omstandighede van
die appellant asook sy vorige veroordelings is volledig
voor hierdie Hof sodat hierdie Hof bevoeg is om self 'n
bevoegde vonnis op te lê sonder om dit na die verhoorhof
terug te verwys. Die appellant is sedert 15 Junie 1984
op borg vrygelaat. Na inagneming van al die relevante
faktore wat op die appellant betrekking het asook al
die tersaaklike feite in die onderhawige geval met inbegrip
van die belange van die samelewing is ek van oordeel dat
hierdie Hof 'n vonnis van 3 jaar gevangenisstraf as 'n
behoorlike en gepaste vonnis behoort op te lê.

/Die

17

Die resultaat is dan soos volg:
Die appellant se skuldigbevinding aan moord en sy
vonnis van 17 jaar gevangenisstraf met betrekking tot
aanklag 2 word tersyde gestel en vervang deur 'n skuldig=
bevinding aan aanranding met die opset om ernstig te
beseer waarvoor gevangenisstraf van 3 iaar opgelê word.

C P JOUBERT, AR.

JANSEN AR )
Stem saam.
NICHOLAS Wn AR )

---