---

EDWARD GERHARD FERREIRA
en Appellant

DIE STAAT Respondent

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA

(APPÉLAFDELING)

In die saak tussen:
EDWARD GERHARD FERREIRA Appellant
en

DIE STAAT Respondent

Coram: HOEXTER, SMALBERGER, ARR et BOSHOFF, Wn AR
Verhoor: 24 Maart 1988

Gelewer: 29 Maart 1988

UITSPRAAK BOSHOFF, Wn AR:

Die appellant is in die Transvaalse

Provinsiale Afdeling deur 'n regter daaryan

skuldig /2
-2-

skuldig bevind dat hy op 4 September 1983 vir Johanna Agatha Gerber vermoor het. Versagtende omstandighede is bevind en die appellant is gevonnis tot ses jaar gevangenisstraf. 'n Aansoek om,(a)'n spesiale aantekening van 'n beweerde onreëlmatigheid op die oorkonde aan te bring,en (b) verlof om te appelleer teen die skuldigbevind-ing en vonnis is van die hand gewys. Hierdie hof het verlof verleen om slegs teen die skuldigbevinding en vonnis te appelleer.

Mnr Pienaar, namens die appellant, veg die skuldig-bevinding aan op drie gronde, naamlik, dat die Staat nie bewys het nie, (i) dat die appellant die oorledene dood-

gemaak het, en alternatiewelik, (ii) dat die appellant

toerekeningsvatbaar /3

-3-

toerekeningsvatbaar was toe hy die misdaad gepleeghet; en (iii) dat die appellant die nodige opset gehad het om dood te maak nie.

Die appellant het nie self getuienis afgelê nie. Die getuies wat die Staat gedagvaar het en nie opgeroep het nie, was na die staatsaak gesluit is, tot die beskikking van die appellant gestel. Nogtans het die appellant geen getuienis voor die hof gelê nie. Dit is gevolglik nodig om te let op die getuienis waarop die staatsaak gegrond is.

Die appellant is 34 jaar oud en 'n dranksugtige met geen vastewerk of verblyfplek nie. Hy woon somtyds by sy geskeide moeder maar omdat sy nie daarin kon slaag om hom van sy drinkgewoontes af te kry nie en weens pro-
bleme wat sy met hom gehad het as gevolg van sy drinkgewoontes,

woon /4
-4-woon hy nie meer by haar nie.

Hy en Johanna Agatha Gerber, bekend as Hannetjie, wat ook 'n dranksugtigewas en hierna die oorledene genoem word, het vir omtrent'n jaar lank saamgeleef. Op Sondag 4 September 1983 was hy en sy in die ongemeubileerde woonstel van ene Nico Booyens, wat skynbaar ook 'n drank-sugtige is. Ongeveer 11h00 het hy vir sy moeder, mev Ferreira, getelefoneer net om vir haar te sê: "Ek het vir Hannetjie geslaan,ek het haar aangerand." Sy was kwaad omdat sy die indruk gekry het dat hy baie gedrink was en het gevolglik die oproep kortgesny met die op-merking: "Eddie is jy alweer gedrink."

Die...../5
-5-Die appellant se suster, mev Daniel, het onge-veer llh45 by mev Ferreira se huis opgedaag. Nadat hulle tee gedrink het, het sy die adres van die appellant by mev Ferreira gekry en sy en'n mnr Freeman het na die woonstel gegaan. Hulle wou vir die appellant en die oorledene geestelik gaan bearbei. Hulle het tussen 12hl5 en 12h30 by die woonstel aangekom en aan die deur geklop maar niemand het die deur oopgemaak nie. Hulle is toe daar weg.

Omtrent 13h00 het die appellant weer vir sy moeder getelefoneer en gesê dat Hannetjie dood is en vir haar gevra om na hom toe te kom. Volgens haar was hy merkbaar baie bedroef. Omtrent 10 minute later het hy

weer /6

-6-

weer geskakel en gevra: "Mammie, wanneer kom jy." Hy was toe bitter hartseer. Sy het geantwoord dat sy net vir'n taxi sal bel om vir haar en mnr Freeman soontoe te vervoer.

Die woonstel van Booyens is op die derde ver-dieping en loop saam met ander woonstelle op 'n lang stoep uit. Volgens mev Ferreira, toe sy uit die hys-bak klim en op die stoep aanland, ongeveer 13h30, het die appellant op die stoep gestaan en gesels met speurder-sersant Viljoen. Die appellant het haar dadelik opgemerk en na haar aangehardloop gekom en gesê: "Mammie, my Hannetjie is dood." Volgens mev Ferreira was hy nie baie dronk nie maar baie hartseer.

Ongeveer /7
-7-Ongeveer 13h25 op die betrokke Sondag het speurder-sersant Viljoen 'n berig ontvang en dadelik na die woonstel gegaan. Hy het ongeveer 13h30 daar aangekom. Die voordeur was oop en appellant het in die ongemeubi-leerde sitkamer op sy hurke op die mat gesit met sy rug teen die muur. Booyens was ook daar in die sitkamer maar hy het regop gestaan. Viljoen het homself aan hulle voorgestel en verduidelik dat hy berig gekry het van 'n onnatuurlike dood en dat hy daar is om aandag aan die saak te gee. Die appellant het toe vir hom gesê dat hy verder met die gang moet afgaan en dat hy sal sien wat daar aangaan. Hy het die oorledene voor die deur van die toilet gekry waar sý in haar nagklere op haar

rug /8
-8-rug dood gelê het. Haar liggaam was alreeds koud en "stywerig" gewees.

Toe Viljoen by die woonstel kom was 'n ambulans reeds daar maar Viljoen het die ambulans teruggestuur.

Dit is geleë om nou eers te meld wat bevind is toe'n regsgeneeskundige lykskouing op die lyk die volgende dag uitgevoer is. Die oorsaak van dood was versmoring weens verwurging. Daar was die volgende beserings: êrge kneusing van die boonste en onderste ooglede regs; blou area onder die linker ooglid met die voorkoms van kneusing; skaafwond op die neusbrug (lcm x /2cm); twee klein skaafwonde aan die onderlip waarvan die groot-

ste /9
-9-ste ½cm x ¼cm is; duidelike klein tekens van on-langse oorsprong aan die nek (veroorsaak toe oorledene verwurg is); fraktuur van die 1ste, 2de en 3de ribbes met erge kneusing in die omliggende weefsel; en 'n rup-tuur in die blaas.

Volgens die staatspatoloog, dr Malan, wat die lykskouing uitgevoer het, moes redelike geweld toegepas gewees het om die oorledene te verwurg en die simptome wat hy gevind het, agter te laat. Dit sou ook onmiddellike dood veroorsaak het. Stompgeweld was ook nodig om die gebreekte ribbes te veroorsaak. Harde geweld met 'n hakskeen sou dit kon veroorsaak het. Stompgeweld op die buik terwyl die blaas vol is,sou 'n ruptuur van die

blaas /10
-10-blaas veroorsaak het. Weens die sepsis in die wand van die blaas om die ruptuur was hierdie besering ouer as 'n dag en was dit nie opgedoen toe die oorledene verwurg is nie.

Dit is ook vasgestel dat haar bloedalkohol-konsentrasie 0,15 gram per 100 millimeter was. Dit sou daarop dui dat sy ten tye van haar dood ongeveer die ge-lyke van 8 sopies drank in haar gehad het.

Om weer terug te keer na die woonstel. Net na Viljoen die lyk gesien het, het hy vir die appellant gevra wat die situasie is. Appellant het vir hom kortliks die volgende vertel. Hy en Booyens het reeds van vroeg die oggend gedrink. Toe hulle drank opraak,

het /11

-11-

het hulle twee na die stasie toe gegaan en 'n bottel rietspiritus gekoop met geld wat hulle gekry het vir 'n broek wat hulle daar aan h Swartman verkoop het. Met hulle terugkeer by die woonstel het hulle saam met die oorledene van die bottel drank gedrink. Na hulle gedrink het, het die appellant en die oorledene na die slaap-kamer gegaan om te slaap. Toe hy wakker word,het hy gevind dat Booyens in die sitkamer lê en slaap. Hy het uit die woonstel gegaan om iets te kry om die woonstel mee uit te vee. Hy het teruggekeer met h palmtak en gevind dat die oorledene nie meer in die slaapkamer is nie. Hy het na haar geroep en opgemerk dat die toilet-deur toe is. Hy het die deur probeer oopstoot en gesien

dat /12

-12-

dat die oorledene op die toiletbak sit. Hy het vir Booyens geroep en hom gevra om vir hom water te bring. Hy het die water oor die oorledene gegooi. Hy kon toe sien dat sy nie meer lewe nie en het haar uit die toilet in die gang ingesleep en klere onder haar kop gesit. Haar hart het nie meer geklop nie en hy het die ambulans ontbied.

Viljoen het van Booyens ook 'n verduideliking gekry. Volgens Viljoen het beide Booyens en appellant na drank geruik en was hulle onder die invloed van drank. Appellant se spraak was nie normaal nie; hy het met 'n sleeptong gepraat maar het nietemin 'n samehangende ver-duideliking gegee en samehangend geantwoord op al die

vrae /13
-13-vrae wat aan hom gestel is.

Viljoen het in die kombuis 3 leë brandewyn-, rietspiritus- en vin-cocobottels gekry. Viljoen het daarna 'n beëdigde verklaring van beide die appellant en Booyens geneem. Die verklaring van die appellant was 14h30, d w s 'n uur nadat Viljoen in die woonstel gekom het, voltooi en deur die appellant onderteken. Omdat die verklaring verduidelik hoedat die oorledene sekere van haar beserings opgedoen het en ook 'n aanduiding gee van die detail wat die appellant in staat was om aan Viljoen te verstrek, word die hele verklaring nou weergegee:

"Ek Edward Ferriet (sic) Ferreira verklaar onder eed in Afrikaans:

Ek /14

-14-

Ek is 'n volwasse Witman 34 jaar, woonagtig te Muckleneuk te Hennie Mansions no. 2 Middelburgstraat tel. 227571 en werksaam by Packsure in Pretoria-wes Industriële gebied met tel.:
Ek ken die oorledene Johanna Agatha Gerber. Ons is nie getroud nie en woon al meer as 'n jaar saam. Sy het by Smart Dog in Voortrekkersweg Gezina gewerk: 708266. Op Dinsdag 1983.08.30 het ek en die oorledene rusie gehad. Die oorledene het op Dinsdag 1983.08.30 om ongeveer 18h00 by die woonstel aangekom. Sy was gedrink. Dit was by my ma se woonstel soos bo genoem. Ek het die oorledene in die park op die hoeke van Troye-straat en Kotzestraat gesien sit by ongeveer twee Witmans wat onbekend is aan my. Ek het haar om ongeveer 17h00 op 1983-08-30 daar gesien sit. Ek het teruggegaan na my moeder se woonstel toe. Toe die oorledene by my moeder se woonstel gekom het, het ek haar gevra waar kry sy die drank

en /15

-15-

en by wie het sy in die park gesit. Ons het 'n woordewisseling gehad waarop sy my toe in die ribbes geskop het. Ek het haar met die vuis op altwee haar oe geslaan.
Bladsy 2 Dit is hoekom haar oë blou is. Die oorledene het vanoggend saam met my en Nico Booyens Cane en brandewyn gedrink. Die oorledene was gedrink gewees en het gekla van 'n pyn in haar niere en op haar maag. Ons is tans besig om te trek vanaf bovermeWe adres na Werk-en-Leef Woonstelle no. 302 Troyestraat, Sunnyside. Ek het toe vir haar bed gemaak in die kamer waar sy toe gaan lê het. Ek het vir 'n rukkie by haar gelê, toe het ek by Nico op die sitkamermat gaan lê. Ongeveer 13h00 het ek opgestaan en na haar kamer toe gegaan. Sy het opgestaan en toilet toe geloop. Sy het te lank na my sin in die toilet gebly waarop ek toe die deur oopgemaak het en gesien het sy het

agteroor /16

-16-

agteroor op die toilet geval met haar kop in die hoek op die grond. Sy was blou in die gesig en het geen teken van lewe getoon nie. Ek het haar gegryp en in die gang in gesleep waar ek probeer het om haar by te kry. Ek het haar met water oor haar gesig gegooi maar sy het nog steeds geen teken van lewe getoon nie.

Bladsy 3 Die oorledene het vroeg vanoggend nog voor sy gedrink het op 'n koerant gegly en in die gang op haar gesig geval. Ek en die oorledene het nie vandag rusie gehad nie en ook nie baklei nie. Sy het op die grond geval."

Dit is miskien nodig om net hier te meld dat Viljoen geen koerante in die woonstel gekry het nie. 'n Foto is van die binnekant van die toilet geneem net na Viljoen op die toneel gekom het en daar was geen tekens

van /17
-17-van water op die vloer van die toilet of op die oorledene nie. Mev Ferreira ontken dat die appellant en die oorledene Dinsdag, 30 Augustus 1983, by haar woonstel was.

Viljoen het die appellant op 5 September 1983 gearresteer en op 7 September 1983 het die appellant 'n verdere verklaring afgelê. Dit is weer nodig om na die volledige verklaring te verwys want dit wyk af van die appellant se vorige verklarings.

"Woensdagaand het ek vir Hannetjie 'n klap op die linkeroog gegee. Dit was in die park. Toe gaan ons na my ouers toe, toe kry ons 'n woorde-wisseling, ek, my ma en sy. Daar is toe nie met haar baklei nie, maar dit was ek en my swaer en my ma, wat my

toe /18

-18-

toe dieselfde aand laat toesluit het. Dieselfde aand het my ma vir Hannetjie gesê sy moet na haar ouers toe gaan. Toe sy my kom uithaal het by Sentraal Polisiestasie, die volgende dag, was sy saam met haar baas. Ons het na mev. Gerber se moeder toe gegaan in Weavind Park, waarop ek toe vir Hannetjie gevra het hoekom haar oog blou is en sy my meegedeel het dat ek haar geklap het en sy my gekrap het op my linkeroor. Ek het telke-male die rofie afgetrek waarop dit gebloei het en weer 'n roof gevorm het. Ek het haar tasse geneem en terugge-kom-na die park toe waar ons weer ge-sit en drink het. Ons twee het toe na Nico Booyens se woonstel gegaan nadat ons gedrink het. Ek het mnr. Booyens meegedeel
Bladsy 2 dat ek uit die tronk gekom het en sonder blyplek is. Mnr. Booyens het ons toe blyplek gegee. Ons het die Donderdagaand daar geslaap, waarop mnr. Booyens my meegedeel het dat hulle

seun /19

-19-

seun kom Vrydag terug en ons kan nie daar slaap nie. Hannetjie het die Vrydag werk toe gegaan, dit is die dag wat sy geld gekry het, toe't ons weer drank gekoop. Die Vrydag het mnr. Booyens se vrou die aand, die helfte van sy meubels kom haal. Ek het Vrydagaand nie daar geslaap nie maar Hannetjie wel, waarop ek in die park vir Tony gekry het en saam met hom by die kerk geslaap het. Vroeg Saterdagoggend is ek terug na die woonstel toe. Mnr. Booyens het die deur oopgesluit toe ek daar gekom het. Ek het Hannetjie in die sitkamer aangetref waar sy op die bed geslaap het. Ons het gewag tot die bottel-store oopmaak, toe gaan koop ons drank. Ons het gedrink totdat mnr. Booyens se
Bladsy 3 moeder opgedaag het en die ander meubels verwyder het. Ek en Nico het uitgegaan Saterdag om ongeveer 13h00 en het een van my seilbroeke verkoop aan 'n Swarte vir R4,00 (vier rand) waarmee ons 'n bottel Vin Coco gekoop

het /20

-20-

het. Ons het teruggegaan en Hannetjie op die bank aangetref waar sy nog gelê en slaap het. Na sy ouers weg is, het ons almal gaan slaap. Die volgende oggend het ek in die kamer ingegaan en deur die tasse gekyk en op die bottel brandewyn afgekom. Dit is die Sondag, waarop ons begin drink het vroeg in die oggend en groot doppe gegooi het. Toe ons klaar was daarmee het ons nog 'n bottel Cane by die stasie gaan koop. Toe ons terugkom het Hannetjie naak op die vloer gelê. Ek het haar gevra wat soek sy so nakend op die vloer, waarop sy my meegedeel het dat sy kry warm. Ek kan nie onthou of ek aan haar geraak het nie, want ek was onder die invloed van sterk drank. Sy het haar pienk nagklere en haar pienk kamerjapon toe gaan aantrek. Ons het toe
Bladsy 4 op die mat gaan sit en drink. Toe ons klaar was het sy my meegedeel dat haar maag pyn. Ek het haar toe gevra

of /21

-21-

of sy nie verwagtend is en of sy nie dalk spierpyne het nie. Ek het vir haar toe 'n bed gaan maak op klere op die vloer in die slaapkamer, waarop ek toe by Nico op die mat in die sit-kamer gaan lê het. Ek het wakker geword na 'n slag wat ek gehoor het. Ek was nie vas aan die slaap nie, want ek het nog gelê en rook. Han-netjie het toe in die sitkamer ingekom en oor ons gekyk. Sy het omgedraai, daar was koerante wat losgelê het in die gang waar sy op gegly het en vooroor geval het. Ek staan toe op en help haar na die kamer toe. Ek het haar toe laat lê en het langs haar gaan lê. Ons het op ons sye gelê in mekaar se arms, waarop sy my meegedeel het dat sy jammer is. Ons het probeer om gemeenskap te hê, maar ons was toe onder die invloed. Daar het toe iemand aan die deur geklop en ek wou dit nie oopmaak nie,
Bladsy 5 want ek het gedink dit is Nico se vrou en ek was bang vir moeilikheid.

Ons /22

-22-

Ons het toe later aan die slaap geraak. Toe ek wakker word het ek nie h benul van tyd gehad nie. Hannetjie het toe opgestaan en haar kamerjapon uit-getrek. Dieselfde tyd het ek ook opgestaan. Ek het haar by die kamer-deur op die wang gesoen en vir haar gesê ek gaan gou vir ons kos maak en dan 'n besem haal om die woonstel uit te vee. Ek is met die hyser af, waarop Nico nog op die mat gelê en slaap het. Die voordeur het oopgestaan. Ek kon nie 'n besem kry nie en het h tak gekry wat dieselfde doelkon verrig. Ek het teruggekom en haar naam geroep. Sy het my nie geantwoord nie. Ek het na die toilet toe gegaan toe ek sien die deur is toe, waarop ek ge-sukkel het om die deur oop te kry want haar voete het die deur toegehou. Ek het die deur ongeveer 6 (ses) duim oopgemaak, en ingeloer en gesien laat sy met haar boude op die bank, haar nagbroek op haar knieë en haar rug heeltemal agteroor en haar kop in die hoek skuins gelê het. Ek

het /23

-23-

het geskrik,
Bladsy 6 en omgevlieg en Nico gaan wakker maak. Ek het hom meegedeel dat Hannetjie lyk vir my dood. Ek het teruggegaan en die deur met mening oopgedruk. Ek het teruggegaan en Nico weer geruk en op hom geskree toe spring hy op en kom saam met my toilet toe. Han-netjie het in 'n baie ongemaklike posisie gelê. Sy was nog warm, haar gesig was persrooi en sy was baie slap. Ek het op Nico geskree om water te gaan haal, wat hy toe ook gedoen het. Ek het my hande onder haar kop en haar nek ingedruk en haar in 'n sittende posisie opgeruk op die bank. Ek het haar om die nek vasge-hou en haar kop agteroor gedruk en vir haar gesê het "Koko's Koko's". Sy het geen lewe getoon nie en ons het water op haar kop gegooi. Toe skree ek vir Nico om die ambulans te gaan bel. Hy was weg en in die tydperk het ek Hannetjie in die gang

ingesleep /24

-24-

ingesleep. Ek het haar gemaklik laat lê met klere onder haar kop. Ek het my oor op haar hart gedruk

Bladsy 7 en het geen klopping gehoor nie. Nico het teruggekom en my meegedeel hy kry nie die ambulans se nommer nie. Ek het toe uitgehardloop en die am-bulans gebel, waarop hulle toe ongeveer 15 (vyftien) minute later daar opge-daag het en my toe onder in die straat gekry het. Hulle het eers opgegaan woonstel toe en toe weer afgegaan en die polisie ontbied het. Ek is seker sy was dood die moment wat ek daar-ingeloer het."

Dit blyk uit hierdie verklarings dat die appellant ten opsigte van alles wat hy onthou het,berekend opgetree het Hy het trouens self die ambulans laat kom. Die ambulansdrywer het die polisie ontbied.

Op. /25

-25-
Op 5 September 1983, nadat die appellant arres-teer is, het dr Pietersen, die distriksgeneesheer, vir hom ondersoek en die volgende beserings aan hom gekry: twee blou kolle op die regter bo-been wat ouer as drie dae kon gewees het; 'n blou kol op die ribbes voor links wat minder as drie dae oud kon gewees het; 'n rofie aan die linker oorskulp, vier by vier millimeter, wat ouer as 24 uur kon gewees het; 'n droë rofie op die neusbrug, so groot as 'n vuurhoutjiekop, tussen die oë wat meer as 24 uur kon gewees het 'n blou kol by die linker knie wat waarskynlik jonger as 24 uu kon gewees het; twee klein parallele krapmerkies by die regter bo-been, een en twee sentimeter lank, wat jonger as 24 uur was en deur vingernaels kon veroorsaak gewees

het; /26

-26-

het; en 'n bytplek oor die linker tepel, wat waarskynlik jonger as 24 uur kon gewees het.

Vingernaelskraapsels waarin daar velweefsel en bloed was, is onder die naels van die oorledene uitgehaal. Die bloed was van die A-groep wat ook die groep is waar-onder die bloed van die appellant en Booyens val. Die bloed was nie van die oorledene afkomstig nie want haar bloed val onder die O-groep.

Dit was die somtotaal van die getuienis teen die appellant aan die einde van die Staat se saak.

Mnr Pienaar betoog nou dat dit deurgaans die saak van die appellant was dat iemand anders vir die dood

van /27

-27-
van die oorledene verantwoordelik was. Dit strook egter nie met die feite nie. Op geen stadium in die saak was die verweer van die appellant aan die getuies gestel nie. Daar was geen suggestie dat enige iemand anders die oor-ledene kon verwurg het nie. Booyens was in die sitkamer en het volgens die appellant gedurende die tersaaklike tye geslaap. In besonder het hy geslaap toe die appellant, op een weergawe, uit was en weer teruggekom het en vir die oorledene gesoek het en in die toilet gekry het. Daar was ook geen suggestie dat Booyens enige rusie of probleme met die oorledene gehad het nie. Al getuienis wat daar is, is dat die appellant 'n rusie met haar gehad het en haar aangerand het. Selfs met die verrigtinge kragtens

artikel /28

-28-
artikel 119 van die Strafproseswet, 1977,was daar geen suggestie dat Booyens haar kon vermoor het nie. Hy het aanvaar dat hy haar aangerand het omdat sy, volgens hom, naak op die vloer gelê het toe hy en Booyens teruggekom het nadat hulle twee drank gaan koop het. Toe die landdros vir hom gevra het hoe hy haar aangerand het, het hy soos volg geantwoord:

"Ek het haar aangerand, dit bewys alles, maar ek kan nou nie presies sê hoe het ek haar aangerand nie. Ek was onder die invloed van drank. Of ek haar geskop het, dit moet wees, of ek haar met die vuis geslaan het, dit moet wees, ek kan nie presies sê nie. Maar na ek haar aangerand het, het ons op die mat gaan sit en verder drink. HOF: Nou wanneer is sy toe dood,

daardie /29

-29-

daardie selfde dag?

BESKULDIGDE: Dieselfde dag, daardie
middag dood.

HOF:
BESKULDIGDE:Ek kan net daar noem, na
ek haar aangerand het, het ek blykbaar
uit die woonstel uitgegaan om my
ouers te skakel en te sê ek het haar
aangerand, dit is wat hulle my ver-
tel, ek het nie eers onthou daarvan
nie. Maar hulle het my daarna dit
vertel. Dit is waarop my moeder my
suster en my swaer gestuur het om te
kyk wat aangaan. Dit was ongeveer

12h00.
HOFr U sê u weet nie hoe u haar aan-
gerand het nie, maar hoekom, hoe weet
u dan nou u het haar aangerand?
BESKULDIGDE: Die bewyse van die foto's,

jammer ek het nou die foto's, dit
moet wees dat ek haar aangerand het.
HOF: Weet u uit u eie uit dat u
haar aangerand het?
BESKULDIGDE: Ja, ek was kwaad vir
haar omdat sy kaal gelê het op die mat,

wetend /30

-30-

wetend daar is ander mans ook in die woonstel, en die woonstel was leeg. HOF: Nou kan die Hof die volgende feite as erkennings aanteken. Dit beteken, indien u toestem daartoe, en u is nie verplig om toe te stem daartoe nie, dan staan dit as bewys teen u, en is dit nie nodig vir die Staat om dit te bewys nie. Dit is naamlik dat u op 4 September 1984 (sic) vir Johanna Agatha Gerber aangerand het? BESKULDIGDE: Ja."

In die tersaakrlike gedeelte van sy pleitverduide-liking kragtens artikel 115 van die Strafproseswet, 1977, ontken hy slegs dat enige handeling aan sy kant of deur hom gepleeg die dood van die oorledene veroorsaak het.

Al die getuienis dui sterk daarop dat die oor-

ledene /31

-31-
ledene in die toilet verwurg is, omdat verwurg-ing onmiddellike dood veroorsaak, en dat dit gebeur het terwyl die appellant en Booyens in die woonstel was. Booyens het niks met die oorledene te doen gehad nie, net die appellant was alleen in haar gesêlskap en het met haar rusie gehad en haar aangerand. Hy het 'n vars bytplek en vingernaelskrape, wat deur die oorledene kon veroorsaak gewees het, aan hom gehad wat hy nie verduidelik het nie en hy het ook nie in die getuiebank gegaan om die ander beserings aan die oorledene, soos haar gebreekte ribbes, te verduidelik nie. Dit is ook opmerklik dat die appellant homself in sy verskillende verklarings weerspreek ten opsigte van die stadium van die gebeure

wanneer......../32

-32-

wanneer die oorledene na die toilet sou gegaan het.

Om op te som het ons die posisie dat die oorledene saam met die appellant by Booyens se woonstel ingetrek het. Daar is geen getuienis hoegenaamd dat Booyens enige iets met die oorledene te doen gehad het nie. Daar was rusies en aanrandings tussen die appellant en die oorledene en die getuienis dui daarop dat die appellant die laaste persoon is wat in die geselskap van die oorledene was terwyl sy nog gelewe het. Daar was op die getuienis wat voor die verhoorhof gelê is geen aanduiding dat enige ander persoon die beserings, wat aan die oorledene gevind is, kon veroorsaak het nie.

Mnr Pienaar betoog verder dat die Staat nie bewys

het /33

-33-

het dat die appellant toerekeningsvatbaar was toe hy die oorledene verwurg het nie en beroep hom grotendeels op die getuienis wat toon dat hy onder die invloed van drank was.

In die huidige geval, waar die appellant 'n dranksugtige is en die dood van iemand veroorsaak, is hy nie toerekenbaar vir sy handeling nie slegs wanneer hy so besope is dat hy nie besef nie dat wat hy doen ongeoorloof is, of dat sy inhibisies wesenlik verkrummel het, sien S v Chretien 1981(1) SA 1097 (A) op 1106 B-C Behalwe dat die bewyslas op die Staat in so 'n geval berus om toerekeningsvatbaarheid te bewys, is die toets vir toerekeningsvatbaarheid daar dieselfde

as /34

-34-

as die in die geval van geestesongesteldheid of geestes-gebrek nl of die dader nie oor die vermoë beskik -(a) om die ongeoorloofdheid van sy handeling te besef nie; of (b) om ooreenkomstig 'n besef van die ongeoor-loofdheid van sy handeling op te tree nie, sien art 78(1) van die Strafproseswet, 1977.

In die laasgenoemde saak (p 1108 C-D) wys Rumpff HR daarop dat een van die probleme in verband met die dade gepleeg in dronkenskap is dat die beskonkene wel weet wat hy doen terwyl hy dit doen, maar dikwels later vergeet het wat hy gedoen het. Die blote feit dat hy vergeet het wat hy gedoen het, maak hom nie on-toerekeningsvatbaar nie.

Dit /35
-35-Dit kan aanvaar word dat die appellant op die betrokke dag gedrink was maar alles dui daarop dat hy nogtans subjektief geweet het en besef het wat hy doen en beredeneerd en berekend opgetree het. Hy het sy moeder om llhOO gebel en vertel wat hy gedoen het; om llh45 nie die voordeur oopgemaak nie nadat hy die geklop aan die deur gehoor het; om 13h00 sy moeder gebel en gerapporteer dat Hannetjie dood is; ongeveer tien minute later ontsteld gevra wanneer sy kom; die ambulans gebel; toe sy moeder opdaag, na haar gehardloop en gesê dat sy Hannetjie dood is; en toe Viljoen hom ongeveer 13h30 ondervra, het hy samehangend sy vrae beantwoord. Feitlik onmiddel-lik daarna het hy 'n beëdigde verklaring aan Viljoen gemaak

waarin /36
-36-waarin hy besonderhede verstrek wat toon dat sy geheue redelik min geaffekteer was deur die drank al was sy spraak geaffekteer. Viljoen het die mening uitgespreek dat die appellant teen die muur geleun het toe hy op sy hurke gesit het omdat hy nie kon staan nie. Volgens mev Ferreira egter het hy na haar aangehardloop gekom toe hy haar uit die hysbak sien kom; hy was nie baie dronk nie maar hartseer. Volgens kaptein Raubenheimer wat die Sondagmiddag ook by die woonstel was, het die appellant daar rondgestaan.

Die staatspatoloog het aan die hand van die hoeveelheid drank wat die oorledene ingehad het en die

tyd wanneer hulle kon begin drink het en ook die toestand

van /37
-37-van styfheid van die oorledene se liggaam om 13h30, baie rofweg geskat dat sy om 09h00 kon gesterf het. Alles was so onseker dat hy toegegee het dat hy nie 'n betrou-bare skatting kon maak nie. Hoe dit ookal mag wees, die appellant het vanaf ten minste llhOO toe hy vir sy moeder gesê het dat hy die oorledene aangerand het, getoon dat hy geweet het en besef het wat aangaan totdat die polisie om 13h30 opgedaag het. Daarbenewens het hy verskillende relase aan die polisie gegee van wat gebeur het wat mag aandui dat hy die volgorde van die gebeure nie meer mooi onthou nie of selfs dat hy 'n onbetroubare persoon is wat nie altyd die waarheid praat nie.

Hoe dit ookal mag sy, dit is opmerklik dat hy

in /38

-38-

in die laaste verklaring wat hy aan Viljoen gemaak het spesifiek daarna verwys dat hy die oorledene in die toilet om haar nek vasgehou het nadat hy haar met sy hande onder haar kop en haar nek vasgevat het en in 'n sittende posisie opgeruk het. Dit kan die indruk skep dat hy geweet het van die merke aan haar keel en 'n onskuldige verklaring daarvoor probeer gee het.

Mev van der Walt, namens die Staat, steun sterk op die feit dat die oorledene in die toilet verwurg is. Daar was duidelike tekens dat die oorledene in die toilet op die toiletbak was en dat sy uitgesleep was tot in die gang voor die toiletdeur waar sy deur Viljoen dood aangetref is. Indien sy wel op die toiletbak was toe sy

verwurg /39

-39-

verwurg is, is dit uiters onwaarskynlik dat sy in h wors-teling met die appellant verwurg is. 'n Sterk afleiding is dan dat die appellant na haar gegaan het waar sy in die toilet besig was en haar daar verwurg het. Dit volg dus dat hy doelbewus na die toilet gegaan het en haar om die nek beetgepak het en, volgens die oordeel van die staats-patoloog, 'n redelike mate van geweld toegepas het om sy klaarblyklike doel te bereik.

In die lig van al hierdie getuienis en oorwegings is dit nie moontlik om te bevind dat die appellant ontoe-rekeningsvatbaar was toe hy die oorledene verwurg het nie.

Dit word verder namens die appellant betoog dat

die .../40
-40-die Staat nie, in die lig van die getuienis dat die appellant onder die invloed van drank was, bo redelike twyfel bewys het dat hy die bedoeling gehad het om die oorledene te vermoor nie.

Dit is natuurlik so dat die appellant 'n dranksug-tige is en op die betrokke dag onder die invloed van drank was maar, soos reeds aangevoer hierbo, dui alles daarop dat hy besef het wat gebeur het en berekend opgetree het. Dit kan nie uit die getuienis duidelik vasgestel word wat sy toestand was die oomblik toe hy die oorledene verwurg het nie. Omdat hy nie self getuienis afgelê het nie geld wat daar gesê is in S v Saaiman 1967(4) SA 440 (A) op 442 F-G:

"Die /41

-41-

"Die appellant self was die beste in staat om oor die hoeveelheid drank wat hy ingeneem het, oor die uitwerking wat die inname van drank gewoonlik, of op die betrokke dag, op hom gehad het, en oor sy toestand ten tyde van die misdaadpleging, te getuig, en om, indien hy aan moord onskuldig was, sy handelswyse wat andersins onvermydelik tot 'n gevolgtrekking van moord lei, te verduidelik. Dat hy dit nie gedoen het nie, regverdig 'n ongunstige afleiding teen hom. (S v Masia, 1962 (2) S.A. 541 (A.A.) op bl. 546)."

In die lig van die voorafgaande feite en oor-wegings is ek nie oorreed dat die appellant verkeerdelik aan moord skuldig bevind is nie.

Mnr Pienaar betoog ten slotte dat die vonnis

uitermatig /42

-42-

uitermatig swaar is en gee in oorweging dat die helfte daarvan opgeskort word. Die verhoorregter het aandag geskenk aan die wenslikheid van 'n opgeskorte vonnis maar daarteen besluit. Mnr Pienaar gee toe dat die geleerde regter nie in enige opsig misgetas het nie. Inagnemende al die feite van die saak en die persoonlike omstandighede van die appellant is dit nie moontlik om tot die slotsom te kom dat geen redelike hof so 'n vonnis sou opgelê het nie.

Bygevolg word die appèl teen beide die skuldig-bevinding en die vonnis van die hand gewys.

Waarnemende Appèlregter

HOEXTER, AR )

stem saam
SMALBERGER, AR )

---